Dit probleem bestaat niet alleen in Vlaanderen, maar stelt zich ook in Duitsland en Nederland, waar we inspiratie kunnen opdoen voor oplossingen. Zo valt op dat betaalbaar wonen een topprioriteit is bij het vormen van een nieuwe Nederlandse regering. D66 en CDA willen de wooncrisis te lijf gaan met een bouwturbo. Nederland heeft te lang gewacht met ingrijpen waardoor nu drastische oplossingen nodig zijn: ze willen daar o.a. 21 nieuwe wijken en steden bouwen. Om Nederlandse toestanden te vermijden, moet ook Vlaanderen een versnelling hoger schakelen.
De oplossing voor de laagste inkomenssegmenten bestaat trouwens niet alleen in het vergroten van het aanbod aan sociale woningen. Ook in de andere segmenten is er krapte en moeten er woningen bijkomen. Anders gaan hogere en middeninkomens in concurrentie voor woningen die voor de lagere inkomens en kwetsbare huishoudens beschikbaar zouden kunnen zijn. Dit drijft de prijzen verder op.
"Er is deze legislatuur 6 miljard euro voorzien voor sociale woningbouw. Daar kunnen we heel wat mee doen, maar we merken dat de nieuwbouwprojecten zich ook in die sector maar traag op gang trekken. De vergunningenproblematiek heeft daar zeker mee te maken. Woningbouwers die in deze sector actief zijn, wijzen echter ook op de complexiteit van de regelgeving voor sociale woningbouw, die het moeilijk maakt om in deze markt actief te zijn. We vragen ook om een open model van sociale huisvesting te hanteren waarin private actoren een grotere rol kunnen spelen en meer initiatieven kunnen nemen.", zegt Deiteren.
Ook de huurmarkt heeft het lastig
De concurrentiestrijd op de huurmarkt woedt in alle hevigheid. In tien jaar zijn de huurprijzen van appartementen en huizen met meer dan een derde gestegen (Hedonische huurprijsindex | Vlaanderen.be) Door de hoge lasten op nieuwbouw kiezen beleggers steeds minder voor grote nieuwbouwprojecten maar voor beleggingsalternatieven. Dat blijkt uit de historisch lage vergunningscijfers voor nieuwbouw die in drie jaar tijd met 30% zijn gedaald. Resultaat is dat er in 2024 16% minder huurwoningen werden aangeboden (bron huurbarometer Dewaele). Die trend keren, is noodzakelijk om de toenemende wooncrisis te bestrijden.Bestaande woningen simpelweg transfereren van de private naar de sociale huurmarkt biedt daarom geen duurzame oplossing. Dat verlaagt het aanbod van woningen uit het lagere prijssegment van de private huurmarkt en doet daar de prijzen nog meer stijgen. Gezinnen die net niet in aanmerking komen voor een sociale woning worden zo verdrongen en vinden geen geschikte woning meer. Globaal zijn er 240.000 woningen extra nodig om de groei aan huishoudens tegen 2035 bij te benen. Voorts moeten zo'n 240.000 oude en slechte woningen worden vervangen. De hoge prijzen zijn onder meer het gevolg van de krapte op de woonmarkt, naast de grondprijzen, de kosten van bouwmaterialen en de hoge taksen op nieuwbouw.
De Vlaamse regering en de steden en gemeenten moeten in actie schieten. Zij hebbende sleutels van de oplossing in handen.
- De Vlaamse overheid moet versneld inzetten op het faciliteren van sociale huisvesting en het beschikbare aantal sociale woningen en aanverwante systemen uitbreiden. We vragen om daarbij een open model te hanteren waarin ook private actoren meer dan vandaag kunnen bijdragen aan sociale huisvesting en systemen van budgethuur.
- Realiseer nu een vergunningenrevolutie. De Vlaamse regering heeft 45 adviezen en 140 voorstellen ontvangen van de Gemengde Commissie Vergunningen. Zet die nu snel om in een concreet actieprogramma. Want vandaag slorpen lange en onzekere vergunningsprocedures enorm veel tijd, geld en energie op.
- Aanpak van lokale beperkingen. Te veel woningbouwprojecten worden vertraagd of sneuvelen door overmatige regels en beperkingen. Lokale overheden dienen een proactieve rol te spelen in het aanwijzen van bouwlocaties, waarbij ze dan mee aan de kar gaan trekken.
- Nieuwbouw wordt bij ons overbelast. Meer dan 40% van de kostprijs van een nieuw appartement of een nieuwe woning heeft betrekking op registratierechten, BTW en loonlasten. De Vlaamse regering kan daarop ingrijpen door de registratierechten op de grond naar 2% te verlagen. Op die manier wordt de aankoop van een nieuwbouw meer gelijk behandeld met de aankoop van een bestaande woning, waarvoor sinds 1 januari 2025 een registratierecht van 2% geldt.
