Hoewel de organisatie de recente voorstellen van de gemengde adviescommissie vergunningen positief beoordeelt, benadrukt ze dat het echte probleem – de ontspoorde lokale autonomie – dringend moet worden aangepakt. Bouw & Wonen publiceert de open brief hieronder integraal, zoals ontvangen van de Orde van Architecten – Vlaamse Raad.
Ontspoorde lokale autonomie leidt tot wooncrisis
Open brief van de Orde van Architecten – Vlaamse Raad aan Vlaams minister van Omgeving Jo BrounsHet langverwachte rapport van de gemengde adviescommissie vergunningen is vorige week voorgesteld in het Vlaams Parlement. Om het Vlaamse vergunningenbeleid robuuster, meer rechtszeker en liefst ook een beetje sneller te maken, stellen de experten de Vlaamse Regering een pakket voor van 45 maatregelen. Een verdienstelijke oefening, zo vindt de Orde van Architecten – Vlaamse Raad, maar de experten durven de olifant in de kamer niet te benoemen: de uit de hand gelopen lokale autonomie.
Eerst dit: de experten doen zinnige voorstellen. Tal van oplossingen zoals het recht op een ernstig vooroverleg zijn onontbeerlijk om de bochtige weg richting omgevingsvergunning recht te trekken. Ook het inperken van de eindeloze mogelijkheden om bouwprojecten stil te leggen is noodzakelijk. Kortom, de experten hebben goed werk geleverd. Toch valt er ook wat te zeggen over de omgang met de stakeholders. Het is jammer dat architecten -het omgevingsloket is hun tweede thuis - enkel terloops zijn meegenomen in de klankbordgroep. De Orde van Architecten is nochtans zeer goed geplaatst om de dagelijkse praktijk te toetsen met de wensen van opdrachtgevers én het algemeen belang.
Dat het algemeen belang en de notie van de goede ruimtelijke ordening een belangrijkere rol zullen spelen in de toetsing van grotere projecten is positief, al wacht er nog extra huiswerk met de opmaak van het nieuwe Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV). Maar aan de andere kant gaan de experten onvoldoende in op de concrete invulling ervan op lokaal niveau.
De doorgeschoten lokale autonomie leidt er namelijk tot absurde situaties. Aan de hand van de gemeentelijke regelgeving van de minimale vrije hoogte in woonruimtes zou je kunnen afleiden dat Mechelaars (2,80 meter op het gelijkvloers) een pak groter zijn dan inwoners van Blankenberge (2,40 meter). Probeer daar als producent van geprefabriceerde woningen maar eens in heel Vlaanderen mee om te gaan. Of het feit dat hemelwater in Aalst toch wel heel bijzonder is, gezien zowel de Vlaamse, provinciale als gemeentelijke regelgeving er van elkaar afwijken. Als architect word je er in dergelijk geval dus toe gedwongen om foutieve informatie in te geven in het omgevingsloket. Net zoals je overal rekening moet houden met lokale aanvullingen van de zogenaamde "normenboeken".
Daarnaast zijn er ook tal van gemeenten die via hun lokale bouwreglementen niet alleen aan omgevingsgoldplating doen, maar die ook regelrecht ingaan tegen Vlaamse beleidsprioriteiten. Zo blijft verdichting van woonkernen en vrijwaring van open ruimte dode letter als sommige gemeenten er pertinent meergezinswoningen verbieden. Het hoeft daarom niet te verrassen dat de Vlaamse Regering bijvoorbeeld gemeentes die weigeren hun deel te doen op vlak van sociale huisvesting, wil gaan beboeten.
Onze lokale besturen weten best hoe lokale accenten te leggen, maar ze moeten het Vlaams omgevingsbeleid niet voor elke dorpsstraat gaan herschrijven. Al die aparte lokale bouwcodes en technische normen voor 285 gemeenten is pure verspilling qua tijd, mensen en middelen. De expertencommissie doet daar niets aan; ze versterkt zelfs nog die lokale autonomie, omdat gemeentes nog meer ruimte krijgen om om te gaan met de behandeling van aanvragen.
De Orde van Architecten – Vlaamse Raad roept minister Brouns op om politieke moed te tonen. Pak ook de regeldrift van de lokale besturen in het omgevingsbeleid aan voor het te laat is. We zien schaarste op de huurmarkt en stijgende koopprijzen in het lagere segment van de koopwoningen, terwijl het aantal uitgereikte omgevingsvergunningen is gezakt tot het laagste peil sinds 1998. En dat terwijl we tegen 2050 450.000 extra woningen moeten bouwen. Overregulering leidt tot onderinvestering. Als we niet ingrijpen, stevenen we af op een ongeziene wooncrisis. Een blik op de situatie bij onze noorderburen leert ons tot wat dat kan leiden.
De Orde van Architecten - Vlaamse Raad
