Onbebouwde percelen zijn alle kadastrale percelen waarop geen gebouw aanwezig is, gelegen in woonzones van een gewestplan, van een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) of van een rechtsgeldig gemeentelijk plan van aanleg. Ook zonevreemde kavels in rechtsgeldige verkavelingen worden hierbij gerekend. Op basis van stedenbouwkundige voorschriften kan op bepaalde percelen wel een bouwverbod gelden.
Bronnen en rekenmethode
Door gebruik te maken van de ruimteboekhouding zoals opgenomen in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RBH RSV), de loten gelegen in goedgekeurde niet-vervallen verkavelingen uit de gemeentelijke vergunningenregisters, het grootschalig referentiebestand (GRB) in combinatie met kwantificeerbare rekenregels zoals voorgeschreven in de technische richtlijnen voor de opmaak van een register onbebouwde percelen komen specialisten van het Vlaams Departement Omgeving tot een gebiedsdekkende geodatalaag. Een opname in deze analyse betekent echter niet dat de grond zomaar beschikbaar is op de markt, en de ligging sluit niet altijd aan bij de ruimtelijke doelstellingen of de woningvraag.Een vijfde in woonuitbreidingsgebied
Volgens de berekening met voormelde basisgegevens, zijn er 282.285 onbebouwde percelen te vinden in Vlaanderen met een bestemming die woningen en aanverwante functies toelaat. Dat gaat om een totale oppervlakte van 43.369 ha. In die cijfers zijn ook de woonuitbreidingsgebieden inbegrepen. Van de geanalyseerde oppervlakte aan onbebouwde percelen ligt er ruim een vijfde in woonuitbreidingsgebied. De voorwaarden om die reservegebieden aan te snijden, zijn strenger dan die voor andere woongebieden.3 procent woonaanbod zonevreemd
Het gros van de onbebouwde percelen maakt deel uit van het woongebied. Dat betekent concreet dat 97 procent van de totale oppervlakte aan onbebouwde percelen in woongebied gelegen is. Zonevreemde kavels, dit zijn onbebouwde percelen helemaal niet gelegen in woonzone, nemen in totaal 1.400 hectare of 3 procent van de oppervlakte aan onbebouwde percelen in.Het grootste deel van die 1.400 hectare is te situeren in landbouwgebied nl. 1.031 ha of 74 procent. De overige 26 procent van die bebouwbare oppervlakte bevindt zich voor 9 procent in natuurgebied, voor 5 procent in bosgebied, voor 5 procent in recreatiegebied, 4 procent in gebieden bestemd voor overig groen, 2 procent in industriegebied en 1 procent in overige bestemmingen.
Lokaal potentieel woonaanbod
Hieronder is per provincie het potentieel aantal onbebouwde percelen en de oppervlakte daarvan in hectare opgenomen. Dat betekent niet dat die gronden momenteel beschikbaar zijn op de markt of dat er een gelijkaardige woonbehoefte aanwezig is. Het hoogst aantal aan onbebouwde percelen is beschikbaar in de Limburgse en Antwerpse Kempen en de Denderstreek. Naast Herstappe in Limburg, is het potentieel woonaanbod in absolute aantallen in de Westhoek het kleinst zoals in de landbouwgemeente Vleteren en Alveringem, of de steden Lo-Reninge en Mesen. De gemeenten met het hoogste percentage aan potentieel woonaanbod ten opzichte van hun totale oppervlakte zijn gemeenten als Keerbergen en Sint-Martens-Latem voor een percentage van 10 procent. We weten op basis van gegevens van 2016 dat respectievelijk 65 procent en 60 procent van deze villagemeenten wordt ingenomen door ruimtebeslag. Dit is het aandeel ruimte dat is ingenomen door onder meer huisvesting, industriële en commerciële doeleinden, transportinfrastructuur of recreatieve doeleinden.| Provincie | Aantal percelen | Oppervlakte (ha) |
| Antwerpen | 64679 | 10160 |
| Limburg | 65215 | 9281 |
| Oost-Vlaanderen | 64844 | 10503 |
| Vlaams-Brabant | 55760 | 8158 |
| West-Vlaanderen | 31787 | 5268 |
| Vlaanderen | 282285 | 43369 |
