Volgens Embuild Vlaanderen tonen de nieuwste cijfers van de 'Bouwbalans' aan dat dringende maatregelen noodzakelijk zijn. De organisatie roept de Vlaamse regering en lokale besturen op om versneld in te grijpen en het woon- en vergunningenbeleid een nieuwe impuls te geven, zodat het woningaanbod de demografische groei kan volgen.
Nieuwbouw, renovatie en sloop: alle vergunningsaanvragen nemen af
De gestage daling van het aantal nieuwbouwaanvragen vertaalt zich in een historisch laag niveau. Waar enkele jaren geleden het aantal nieuwe wooneenheden in het eerste kwartaal nog ruim boven de 10.000 lag, telden we in het eerste kwartaal van 2025 nog slechts 6.730 eenheden. Dat is nog slechter dan in 2024, toen ook elk kwartaal onder het gemiddelde bleef van de voorgaande jaren. De trend is onmiskenbaar slecht. Dat blijkt ook uit de grafiek die het eenjarig voortschrijdend gemiddelde weergeeft en die bijgevolg de seizoenseffecten uitvlakt.Waar het aantal aanvragen voor grondige renovatie de laatste jaren nog stagneerde en standhield, is het eerste kwartaal van 2025 ook hier negatief: 8722 tegenover 8909 in Q1 van 2024 en 9059 in 2023. Ook sloop en heropbouw zakt weg. Terwijl het aantal aanvragen in het eerste kwartaal al sinds 2020 de vierduizend overschrijdt, is dat het eerste kwartaal van dit jaar gedaald naar 3852. Kortom, of het nu gaat om nieuwbouw, renovatie of sloop, alle knipperlichten staan op rood zonder tekenen van herstel.
Kickstart voor woon- en vergunningenbeleid
Tegen 2040 stijgt het aantal huishoudens van 3 miljoen naar 3,3 miljoen. Al deze mensen moeten een woning vinden, terwijl het aanbod achterblijft. Intussen dienen projectontwikkelaars en particuliere bouwheren minder projecten in en ze worden vertraagd door lange procedures en strengere regels. Daarom moeten onze overheden in actie schieten. Embuild Vlaanderen doet vijf concrete voorstellen:- Gecoördineerd beleid rond betaalbaar wonen. Nu is iedereen bevoegd, maar niemand echt verantwoordelijk om ervoor te zorgen dat de huishoudens die erbij komen ook effectief een betaalbare woning vinden. Zowel de Vlaamse overheid als elk lokaal bestuur moet een concreet engagement opnemen dat ook wordt opgevolgd.
- Aanpak van lokale beperkingen. Te veel woningbouwprojecten worden vertraagd of sneuvelen door overmatige regels en beperkingen. Lokale overheden dienen een proactieve rol te spelen in het aanwijzen van bouwlocaties, waarbij ze dan mee aan de kar gaan trekken. Eenvormigheid en voorspelbaarheid in visie en regelgeving over ruimtelijke ordening en betaalbaar wonen bevordert de rechtszekerheid en trekt projecten en investeerders aan.
- Versimpelen en versnellen van vergunningsprocedures. De huidige situatie zorgt ervoor dat noodzakelijke projecten vaak jaren vertraging oplopen. Dit kost niet alleen tijd, maar ook geld en verstoort de hele woningmarkt. Er moet een vergunningen-turbo komen, zodat we snel kunnen inspelen op de vraag naar betaalbare woningen.
- De Vlaamse overheid moet versneld inzetten op het faciliteren van sociale huisvesting en het beschikbare aantal sociale woningen en aanverwante systemen uitbreiden. We vragen om daarbij een open model te hanteren waarin ook private actoren meer dan vandaag kunnen bijdragen aan sociale huisvesting en systemen van budgethuur.
- Nieuwbouw wordt bij ons overbelast. Meer dan 40% van de kostprijs van een nieuw appartement of een nieuwe woning heeft betrekking op registratierechten, BTW en loonlasten. De Vlaamse regering kan daarop ingrijpen door de registratierechten op de grond naar 2% te verlagen. Op die manier wordt de aankoop van een nieuwbouw meer gelijk behandeld met de aankoop van een bestaande woning, waarvoor sinds 1 januari 2025 een registratierecht van 2% geldt.
