Het besparen start al bij de planopmaak. De ingrepen die je hier doet om energiebewuster te wonen, kosten niets. Je wint er later alleen maar mee. De beste maatregel die je kan nemen is compact bouwen. Een compacte woning is niet alleen goedkoper in de constructie – aangezien je minder vierkante meters buitengevel moet bouwen – ook in het energieverbruik scoort ze beter omdat er minder verliesoppervlakte is. Voor alle duidelijkheid: compact bouwen betekent niet klein bouwen, maar wel zo veel mogelijk volume in zo weinig mogelijk buitenwand verpakken.
Daarnaast kan je in de planfase ernaar streven de warme en koele ruimtes te groeperen en de maatvoering zo goed mogelijk uit te kienen. Stuk voor stuk gratis ingrepen die het latere energieverbruik omlaag drukken.
Verzorg je huid
Een volgende stap is de aandacht voor de bouwschil, zeg maar de huid van de woning. Zorg ervoor dat vloeren, wanden en daken goed geïsoleerd zijn, ventileer en bouw luchtdicht. Deze maatregelen vragen wel om een investering, maar ze wegen zeker niet zwaar door op het bouwbudget. Luchtdicht bouwen is overigens enkel een kwestie van de nodige zorg te besteden aan de uitvoeringsdetails. Kortom, zorg ervoor dat de aansluiting van verschillende materialen met zorg gebeurt.
Belangrijkste aandachtspunt blijft de isolatie. De Belgische norm schrijft een K-waarde 45 voor. Maar de meerkost om 5 cm dikker te isoleren, bedraagt 10 à 12 euro in de maandelijkse aflossing van de lening. Een bedrag dat verwaarloosbaar is. Zeker wanneer je met deze investering 20 tot 25 euro per maand kan besparen op de stookkosten. Na de betaling van de maandelijkse hypotheekaflossing steek je dus nog 10 tot 15 euro in je zakken voor de duurtijd van de lening. Bovendien heb je een gratis verzekering tegen de stijgende energieprijzen.Wie goed isoleert, moet ook ventileren om een gezonde luchtkwaliteit te hebben.
Verwarm zuinig
Na de bouw of renovatie van de woning kan je nog besparen in de technische installaties en apparaten: werk waar mogelijk met spaarlampen, kies energievriendelijke apparaten. De grootste invloed zal echter de keuze van de verwarmingsinstallatie hebben. Willen we in België comfortabel wonen, dan hebben we nog altijd een verwarming nodig. Kies de installatie zorgvuldig en probeer te werken op een zo laag mogelijke stooktemperatuur. Je kan hiervoor kiezen voor kachels – die tegenwoordig ook al een net van radiatoren kunnen verwarmen – een ketel of een warmtepomp.
De moderne ketels en de warmtepomp werken al op lage watertemperaturen en halen zo een beter rendement dan oude ketels. Ze kunnen eventueel worden aangevuld met een zonneboiler voor de productie van warm water op zonnige dagen.
Hoe meer energiebeheer aan belang wint, des te lager de prijzen voor deze energievriendelijke technieken zullen liggen. Het mooiste bewijs is de condensatieketel. 5 jaar geleden was deze nog ongeveer 1 500 euro duurder dan een hoogrendementsketel en had een marktaandeel van amper 5%. Vandaag zijn ze nauwelijks 500 euro duurder en nemen ze ruim 80% van de markt in.
Wanneer je overigens met een condenserende ketel werkt, bespaar je 15 à 16 euro per maand op de stookkosten ten opzichte van een hoogrendementsketel.
Hernieuwbare energie
Iedereen weet dat de fossiele brandstoffen - stookolie en aardgas - die we vandaag gebruiken eindig zijn. Sterker nog, sommige specialisten beweren al dat de woningen die we vandaag bouwen of verbouwen het einde van dit fossiele tijdperk zullen meemaken.
Bovendien komt bij de verbranding van deze brandstoffen het broeikasgas CO2 vrij, en die uitstoot proberen we in het Kyoto-akkoord net terug te dringen.
Wie hierop wil anticiperen, kan teruggrijpen naar milieuvriendelijke of hernieuwbare energie. Meest voor hand liggend zijn vandaag de zonnepanelen of de warmtepompen. De warmtepomp is aan een opmars bezig. Ze kan warmte uit de lucht, aarde of het grondwater recupereren om de woning te verwarmen en zelfs warm water te produceren. Innovaties die dit jaar op BATIBOUW worden voorgesteld zijn een warmtepomp in combinatie met een zonneboiler of een warmtepomp in combinatie met een haard.
Alternatieven zijn hernieuwbare energiebronnen zoals hout, bijvoorbeeld in de vorm van pellets, of biodiesel.
Wie de investering in dergelijke technieken niet ziet zitten, maar toch een steentje wil bijdragen, kan ook kiezen voor groene stroom. Deze stroom wordt op een milieuvriendelijke manier geproduceerd. (zie www.vreg.be)
Verplichte energieaandacht
De gewestoverheden leggen ons sinds kort ook op om energievriendelijk te bouwen en te verbouwen. In Vlaanderen moet men sinds 1 januari 2006 en in Wallonië sinds 2008 voldoen aan de Energieprestatie en Binnenklimaatregelgeving. Deze wetgeving legt enkele maatregelen op inzake energieprestatie en ventilatie van de woning. In beide landsdelen moeten we nu een E-peil 100 behalen. Naar verwachting zal dit E-peil na verloop van tijd strenger worden.
Niet alleen bij bouwwerken wordt van overheidswege de nodige energiezorg opgelegd. Sinds 2008 moet iedere woning die in Vlaanderen verkocht wordt over een energieprestatiecertificaat beschikken. Dit certificaat wordt opgemaakt door een energiedeskundige en geeft het energieverbruik in de woning aan. Dit certificaat moet kandidaat-kopers een duidelijk beeld geven op de energiekosten die aan de woning verbonden zijn. Een minder energiezuinige woning zou dus minder waarde kunnen hebben voor de kandidaat-koper dan een energiezuinigere woning omdat hij weet dat hij voor bijkomende investeringen staat of meer uitgeeft aan zijn energiefactuur.
Laat je woning doorlichten
Ook in een bestaande woning kan je nog gevoelig energie en dus geld besparen. De meest voor de hand liggende maatregel is de investering in dak- of spouwisolatie. In een doorsnee huis verdwijnt 20% van de energie langs het dak. Je kan nochtans vrij eenvoudig het hellend dak in een bestaande woning isoleren.
Ook op andere vlakken kan je energie besparen. Welke dit zijn, kan je heel eenvoudig laten achterhalen via een energie-audit. Uit studies lijkt dat een audit een bemiddeld energiebesparingspotentieel heeft van 32%. Dus je kan je huidige energiekost met 32% verminderen door de voorstellen te realiseren die de auditeur in zijn eindverslag doet.
Investeren = verdienen
Een energievriendelijke beslissing vraagt doorgaans ook om een investering. Deins niet terug om te kiezen voor zo’n investering of zelfs extra te lenen voor energiebesparende maatregelen. Maak de rekening eens. Becijfer de kosten voor drinkwater, elektriciteit en aardgas en weeg ze af tegen de besparing die je kan realiseren door de investering te doen. Je zal doorgaans zien dat de ruimte voor de maandelijkse leningsafbetaling verhoogt. Na het aflopen van de lening zit je overigens met een winstsituatie.
Heel wat banken spelen al in op deze evolutie en bieden voordeligere hypotheekleningen of zelfs leningen op afbetaling om energiebesparende maatregelen te nemen.
Het spel van de markt
De overheden en netwerkbeheerders stimuleren ook tal van energiebesparende maatregelen met premies en fiscaal voordeel. De premies zijn vooral bedoeld om nieuwe technieken en systemen in de markt te zetten, maar voor de gebruiker maken ze de investering een stuk draaglijker.
Wanneer de gesubsidieerde maatregel voldoende aanslaat, zal een premie wegvallen. Een bewijs hiervan is de premie voor de plaatsing van hoogrendementsglas. Een gevolg van het wegvallen van de premie was wel een prijsdaling voor dit type beglazing.
Ook het marktspel van vraag en aanbod is een katalysator voor de prijzen. De Limburgse zonnecampagne ‘Elke dag ZONdag’ illustreerde dit op treffende wijze. Door de invloed van deze campagne profiteerden de Limburgers van lagere prijzen voor hun zonnesysteem in vergelijking met de rest van België. Een samenaankoop kan elders in het land een zelfde lokaal effect teweeg brengen.
Langetermijnvisie
De kostprijs van bouwen of verbouwen mag ook niet enkel op de begininvestering worden beoordeeld. Ook de gebruiks- en onderhoudskosten, eventueel zelfs de verwerkingskosten na de afbraak, moeten mee in rekening worden gebracht. Bepaalde materialen kunnen goedkoper zijn in aankoop, maar duurder in verbruik of onderhoud, waardoor de totaalkost hoger kan uitvallen dan een materiaal of techniek waarvan de begininvestering hoger licht.
In de industrie- en kantoorbouw heeft men dit al begrepen. Hier ontstaan dan ook al bouwformules waarbij architect, studiebureau en aannemer van bij het begin van een project samenwerken om de kosten in de hand te houden. Vaak staan deze partijen na de realisatie ook in voor het onderhoud van het gebouw, vandaar dat ze ook waken over de gebruiks- en onderhoudskosten. Aangezien de particuliere woningbouw al meer dan eens geleerd heeft uit deze marktsectoren, kunnen we nu misschien ook lering trekken uit die nieuwe bouwformules.
Met dank aan Centrum Duurzaam Bouwen voor het cijfermateriaal en de berekeningen.
