Schaaldaken bepalen skyline

Antwerpen bouwt aan het grootste architectonische monument van de 21e eeuw. Het circa 163 miljoen kostende nieuwe paleis van justitie moet de havenstad opnieuw op de europese architectuurkaart zetten.
De skyline van de stad wordt straks bepaald door 26 kleine en 6 grote schaaldaken, die als wuivende populieren in de lucht priemen. De engelse architect Richard Rogers mocht zich uitleven op dit peperdure ontwerp.

De Engelsman stond ook aan de basis van het Centre Pompidou in Parijs, de Millennium Dome in Londen, het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg, de Barajas Luchthaven in Madrid en het gerechtsgebouw van Bordeaux. Rogers: “Het wordt een milieuvriendelijk, ongekunsteld en transparant bouwwerk. De elegante schaaldaken, met een stalen en houten structuur en een inox dakbekleding worden het focuspunt.
Met die schaaldaken wil ik refereren aan de zeilschepen op de verderop gelegen rivier De Schelde en de wuivende populieren in het vlakke Vlaamse land.” Richard Rogers werkt samen met het Belgische architecten- en ingenieursbureau VK.

Duurzaam energiegebruik
Rogers staat vooral bekend om zijn aandacht voor milieu en duurzaam energiegebruik. Er is een maximale natuurlijke verlichting en verluchting in het concept opgenomen. Het klimaat in de kantoren wordt bepaald door een combinatie van natuurlijke ventilatie, nachtkoeling, veel natuurlijk licht en het reduceren van de warmtelast door de glazen zonwering. Het regenwater wordt opgeslagen en hergebruikt voor de spoeling van sanitaire toestellen en irrigatie van groenaanleg. Rogers: “De transparantie staat symbool voor de richting waarin justitie evolueert. Een gerechtsgebouw mag niet langer het beeld van een doolhof of een gevangenis oproepen, maar eerder een glazen huis waarin iedereen gemakkelijk zijn weg naar gerechtigheid vindt.”

Schaaldaken
Blikvanger van het gebouw zijn de 26 kleine en 6 grote schaaldaken, die het dak vormen van de 32 zittingszalen. De piek van een hoog schaaldak, dat 120.000 kilo per stuk weegt, reikt naar circa 41 meter hoogte. De 26 kleinere zittingszalen krijgen een lager schaaldak, met een gewicht van 18.000 kg, waarvan de top 24 meter hoog is. Onlangs zijn de 26 kleine en 2 van de 6 grote schaaldaken gemonteerd op het gebouw. De laatste schaaldaken worden midden 2004 geplaatst.
De daken zijn samengesteld uit een houten skelet, dat is voorzien van beplating met als afwerklaag roestvrij staal, waardoor ze hun glans uitstralen over de Antwerpse skyline. Aan de binnenkant blijft het houten skelet zichtbaar. Rogers: “Ieder dak bestaat uit vier elementen, die zijn vervaardigd bij de aannemer in Arendonk en gedeeltelijk voorgemonteerd tot transporteerbare onderdelen, die dan naar de werf in Hoboken zijn gebracht. In Hoboken zijn de stalen elementen samengevoegd door middel van bouten.

Transport over de Schelde
Dit transport gebeurt per ponton en duwbak over De Schelde. De vier elementen worden ‘s morgens geladen aan de kade in Hoboken, waarna hetponton stroomopwaarts naar Antwerpen vaart en aanlegt aan de kade ter hoogte van de Ledeganckkaai. Hier worden de elementen één voor één op een speciale vrachtwagen geladen en onder begeleiding van de verkeerspolitie naar de bouwplaats gebracht. Daar worden de elementen afgeladen en op hun definitieve bevestigingspunten geplaatst. Rogers: “Het zal groots, maar ook subtiel ogen, waarbij de monumentaliteit wordt gecombineerd met respect voor menselijke schaal. De elegante schaaldaken vormen daarbij het focuspunt en zweven als het ware boven het gebouw, waardoor een visuele relatie met de stad ontstaat.”

Signaalfunctie
Rogers: “Het intieme karakter van dit openbare gebouw zal een duidelijke signaalfunctie geven: milieuvriendelijk, ongekunsteld en met een hoge graad van transparantie tussen de publieke en private ruimtes. Een glazen huis waarin het publiek het belangrijkste is. Waar iedereen zich welkom voelt en gemakkelijk zijn weg vindt. Dit federale project vormt de katalysator voor een harmonieuze stadsontwikkeling in het zuiden van Antwerpen. Het nieuwe Paleis van Justitie zal midden 2005 klaar zijn.”

Afmetingen
Klein schaaldak
1/4 laag schaaldak 9 x 9 x 3 meter
1/4 hoog schaaldak 9 x 9x 7,3 meter
gewicht van 1/4 dak 14 en 17 ton

Groot schaaldak
1/4 hoog schaaldak 9,5 x 8 x 7,7 meter
1/4 hoog schaaldak 9,5 x 8 x 23 meter
gewicht van 1/4 dak 15 en 28,5 ton

Bouwheer: Regie der Gebouwen, Antwerpen
Architect: RRP - VK Studio Architects, Planners & Designers
Ingenieur: VK Engineering - Arup
Technische controle: Seco, Brussel