Vooral het dalende aantal starters (-21% tegenover dezelfde periode in 2024) baart zorgen. Hoge personeels- en materiaalkosten, een krimpende markt en trage vergunningsprocedures maken ondernemen bijzonder moeilijk. Vooral nieuwbouwaannemers voelen de impact.
Volgens gedelegeerd bestuurder Niko Demeester moet de nieuwbouw dringend gestimuleerd worden om de stijgende woonnood te verlichten. Hij wijst erop dat een permanent btw-tarief van 6% voor sloop- en herbouwprojecten de sector kan helpen, maar dat dit enkel effect heeft als vergunningen sneller worden toegekend.
Uit de cijfers blijkt dat het aantal stopzettingen in de eerste helft van dit jaar 7.395 bedroeg, waarvan 1.583 faillissementen. Dat is een recordaantal faillissementen, terwijl er enkel in dezelfde periode vorig jaar iets meer stopzettingen waren (7.419).
Toch minder starters
Toch is het vooral de afname van het aantal startende bouw- en installatiebedrijven die opvalt. Gedurende de eerste zes maanden van dit jaar waren er in onze sector 6.625 starters, dat zijn er ruim 1/5de minder dan tijdens dezelfde periode vorig jaar, en een absoluut diepterecord sinds 2018. "In de covidperiode kwamen er in de bouw- en installatiesector gevoelig meer startende ondernemingen bij door de toegenomen vraag. Maar de oorlog in Oekraïne, de daaruit vloeiende energiecrisis en de verdrievoudiging van de hypothecaire rente remden de vraag weer sterk af", legt Niko Demeester, CEO van Embuild, uit.Het is dan ook niet verbazingwekkend dat bouwbedrijven gespecialiseerd in nieuwbouw de zwaarste klappen krijgen. Het aantal starters in dit bouwsegment nam met een kwart af, terwijl het aantal stopzettingen met 1,5% verder toenam. De situatie kleurt nog zwarter qua aantal faillissementen: bij de bouw van nieuwe woningen nam het aantal failliete bedrijven met maar liefst 30% toe. Ook voor heel 2025 belooft het nieuwbouwsegment het erg moeilijk te hebben met een afname van de activiteit van 3,5% (en na een activiteitdaling van 7% in 2024). Het aantal vergunningen voor nieuwbouw ligt nog steeds 30% lager dan in de periode voor covid. Jaarlijks worden er nu slechts zo'n 42.000 nieuwbouwwoningen vergund.
Niko Demeester, gedelegeerd bestuurder van Embuild:
"Dat nu ook verkoopprojecten van sloop en herbouw permanent aan 6% btw gefactureerd kunnen worden, is een goede zaak. Deze maatregel kan een boost geven aan het nieuwbouwsegment en dat zal ook nodig zijn. Tussen nu en 2030 hebben we elk jaar 75.000 extra huizen en appartementen nodig om een echte wooncrisis af te wenden. Dat stevig extra aanbod kunnen we enkel bereiken als ook bouwondernemingen en -promotoren grote projecten van sloop en herbouw kunnen realiseren tegen een voordelig fiscaal tarief. De turbo moet nu helemaal aan om voor extra woningen te zorgen."
Daarvoor is het echter ook broodnodig dat het hele vergunningsproces eenvoudiger en sneller verloopt, want anders kan er niet gebouwd worden. In België is de doorlooptijd van de vergunningsprocedure enorm lang. De verkrijgingstermijn varieert tussen de 20 en 30 maanden, en dan nog zonder met de eventuele beroepsprocedures rekening te houden. De ermee gepaard gaande rechtsonzekerheid kost massa's geld aan alle actoren die betrokken zijn bij de uitvoering van een bouwproject, ook aan de consument.
