Kortrijk stelt ontwerp kunst- en tentoonstellingssite voor

Met de ‘Groeningeabdij 2.0’ – de nieuwe naam van de site zal in 2022 worden bekendgemaakt – krijgt Kortrijk een vernieuwende, laagdrempelige en hoogwaardige tentoonstellingssite, met beeldende kunst als motor en identiteit als overkoepelend thema. Groeningeabdij wordt een hybride mengvorm van een kunsthal, een museum en een living voor de hele stad. In een gedurfde programmatie, via innovatieve scenografie en met kunst als universele taal, onderzoekt Groeningeabdij wat ons als mensen definieert en verbindt, over grenzen, generaties en culturen heen. Groeningeabdij werpt zo niet enkel de universele vraag op wie we zijn, maar ook wat een museum is, een stad, een gemeenschap.

Het ontwerp voor de nieuwe tentoonstellingssite, het resultaat van een samenwerking tussen de toparchitecten Barozzi Veiga en Tab Architects, aangevuld met Koplamp Architecten als restauratie-expert, weerspiegelt die ambities. De historische abdijsite wordt in hun unieke vormentaal herwerkt tot een tijdloze, compacte en duurzame architecturale parel, die de ziel van de plek versterkt en het erfgoed centraal stelt. Een nieuw parkpaviljoen, dat tegelijk monumentaal en elegant aandoet, zal als een magneet functioneren voor de stad en voor bezoekers van ver daarbuiten. De grootste verrassing zit ondergronds, waar twee state-of-the-art tentoonstellingszalen worden voorzien die de site uitbreiden met zo’n 600 m2 extra expositieruimte. De nieuwe tentoonstellingssite zal, als alles goed gaat, de deuren openen in september 2024.

Onze nieuwe tentoonstellingssite wordt geen klassiek museum, maar een vernieuwende site die spraakmakende tentoonstellingen zal brengen. We voorzien ook jaarlijks een budget van 800.000 euro om exposities met internationale uitstraling naar Kortrijk te halen. Dit zet onze ambitie om Culturele Hoofdstad van Europa te worden meer dan ooit kracht bij: met dit project zal Kortrijk Champions League spelen op vlak van beeldende kunsten! Ik wens expliciet minister-president Jan Jambon te bedanken voor de financiële steun die Vlaanderen gaf aan dit project.

Axel Ronse, schepen van cultuur

Een betekenisvol ontwerp

Om de ambities van de Stad Kortrijk vorm te geven, werd beroep gedaan op de Vlaams Bouwmeester en de wedstrijdprocedure Open Oproep. 32 teams stelden zich kandidaat om mee te dingen naar de opdracht in een ontwerpwedstrijd. De jury stelde de tijdelijke vereniging Barozzi Veiga, Tab Architects, Koplamp aan als laureaat voor de studieopdracht. Het project streeft drie doelstellingen na: een architectuur die geïntegreerd en betekenisvol is in de omgeving, die coherent is met de historische context en de meest efficiënte indeling biedt voor het programma.

De nieuwe kunst- en tentoonstellingssite wordt deel van de publieke ruimte en wordt maximaal doorwaadbaar. Het openwerken van de doorgang naar de Groeningestraat zorgt voor een nieuwe kwalitatieve toegang tot de site en het park. De extra tentoonstellingsruimtes worden ondergronds gerealiseerd om maximale flexibiliteit en oppervlakte te bekomen. Het ontwerp respecteert en versterkt het historisch karakter en de draagkracht van de abdijsite en het park.

Een nieuw toegevoegde centrale circulatie zorgt voor een efficiënte organisatie van de site en verbindt zowel de bestaande als nieuwe ruimtes op een heldere manier. Naast de ondergrondse zalen voor tijdelijke exposities wordt ook de kapel ‘hersteld’ en ingezet als een tentoonstellingsruimte, wordt er een creatief atelier voorzien en ruimtes voor meer permanente tentoonstelling, ontmoeting en ontdekking.

Bovengronds slaagt een nieuw paviljoen erin tegelijk verder te bouwen in de geest van de bestaande architectuur en zich autonoom te onderscheiden door de strakke uitwerking. Het paviljoen opent de nieuwe site naar het park en maakt, samen met het bestaande dormitorium, deel uit van de ‘Stadsliving’, een nieuwe museale typologie.

The project has the capacity to preserve the history and the atmosphere of the old abbey, while adding a new contemporary architecture integrated into the park. 

Fabrizio Barozzi, architect 

Een cruciale ontwerpvraag was welke identiteit de nieuwe site zelf kon aannemen en uitstralen. Het nieuwe paviljoen bouwt verder op de historische context en heeft tegelijk een krachtige nieuwe identiteit. De vorm verwijst naar het beeld van de daken van de bestaande abdijsite.

Tom Debaere, architect

Een huis met vele kamers en vele eigenaars

De site van de Groeningeabdij wordt niet opgevat in een klassieke (stads)museumarchitectuur, maar als een huis met verschillende kamers die elk een eigen sfeer en programma hebben. In de Stadsliving worden bezoekers in een nieuw soort museale ruimte verwelkomd: een open huis waar volop plaats is voor ontmoeting, (co-)creatie en experiment. De Stadsliving is gratis en heeft brede openingsuren. Je kan er wisselende presentaties van de stadscollectie ontdekken, kunstinstallaties en tijdelijke tentoonstellingen bezoeken, workshops volgen in het atelier, iets eten of drinken, debatten en lezingen bijwonen en lang blijven napraten. In de prachtig in ere herstelde 16e-eeuwse kapel en in de ondergrondse zalen, die samen het betalend parcours vormen, zullen ambitieuze tijdelijke tentoonstellingen te zien zijn.

Groeningeabdij verankert maatschappelijke betrokkenheid en brede, structurele samenwerkingsverbanden stevig in haar werking. De site experimenteert met innovatieve educatieve en participatieve trajecten en werkt samen met een meerstemmig en interdisciplinair netwerk van experten, makers, kunstenaars, creatieve ondernemers, verzamelaars, kunstenhuizen en middenveldorganisaties, onderwijs en beleid. Maar de grootste experten in identiteit, dat zijn de bezoekers en stedelingen zelf. ‘I contain multitudes’: Walt Whitman schreef het, Bob Dylan zong het, Groeningeabdij onderwerpt die fascinerende deelaspecten van onze ontelbare identiteiten graag aan een co-creatief artistiek onderzoek.

Naast een tentoonstellingsruimte met internationale uitstraling bouwt Kortrijk aan een Stadsliving. Deze inspirerende ontmoetingsruimte voor bewoners en bezoekers van Kortrijk fungeert als een tussenruimte in de stad. Het is een plek waar sociale allianties leiden tot duurzame ontwikkeling en een veerkrachtige burger.

Evi Swinnen, Timelab

Kandidaat Culturele Hoofdstad 2030

Kortrijk is een stad met een rijk verleden van creatief ondernemerschap. Innovatie, vormgeving en maakindustrie zijn sleutelwaarden voor de regio. Dit vertaalde zich in 2017 in de erkenning als ‘UNESCO Creative City’. Deze dynamiek is ook zichtbaar en voelbaar in de stadsontwikkeling. De ontwikkeling van de site Begijnhofpark tot een nieuwe culturele hotspot in de stad vormt het sluitstuk van deze vernieuwing, die eerder resulteerde in de heraanleg van de Grote Markt, de verlaging van de Leieboorden, de nieuwe Houtmarkt, de aanpak van het winkelwandelgebied en het historisch hart van Kortrijk en de restauratie van het Begijnhof, allemaal op wandelafstand van de Groeningeabdij.

Ook op cultureel vlak wil Kortrijk de ‘Beste Stad van Vlaanderen’ worden. Stad Kortrijk investeert fors in de uitbouw van eigentijdse cultuursites en een bruisend, breed toegankelijk cultuuraanbod. Het huidige Museum Kortrijk 1302 wordt vanaf 2022, in een unieke multimediale beleving en volgens de meest actuele wetenschappelijke inzichten, tot leven gewekt in de OLV-kerk, met haar iconische Gravenkapel. Daarnaast draaien ook de uitwerking van het volledige masterplan Schouwburg Kortrijk, waar onder meer een gloednieuw cultuurcafé zal komen, en de tweede fase van het masterplan Muziekcentrum, waar bijkomende repetitieruimtes worden gecreëerd, intussen op volle toeren. Ook in de bibliotheek wordt nog volop geïnvesteerd, in afwachting van een nieuwe bib op de Budatip. Naast cultuurinfrastructuur blijft de stad uiteraard ook investeren in culturele projecten, zoals de triënnale Paradise Kortrijk 2021, het brengen van kunst in de publieke ruimte en allerlei andere projecten.

De herontwikkeling van de Groeningeabdij is een belangrijke motor in de kandidatuurstelling van Kortrijk als Culturele hoofdstad 2030. De stad investeert 7 miljoen euro in de bouw van deze ambitieuze tentoonstellingssite, en ook Vlaanderen zegde een subsidie toe van 7,5 miljoen euro.

Lees ook:

• NMBS werkt plannen uit voor nieuw, vlot toegankelijk station in Kortrijk
• 'Paulientjes' wordt nieuw stadspark in Kortrijk van 3.500m²
• Doorbraak voor beschermd hotel Aux Armes de France in Kortrijk
• Liantis en GVO bouwen gloednieuw kantoorgebouw in Kortrijk