Duurzaam Bouwen

Duurzaam bouwen wordt afhankelijk van omgeving

De locatie van `de Wijk van Morgen`, op Bedrijventerrein Avantis, dat tussen Heerlen en Aken op Nederlands én Duits grondgebied ligt, had niet beter gekozen kunnen worden. Sinds enkele jaren vinden daar namelijk praktijkgerichte en grensoverschrijdende bouwexperimenten plaats. Twee energieneutrale gebouwen zijn daar inmiddels gerealiseerd. In twee andere gaan studenten bio-based materialen toepassen. “Om bouwen ook op de lange termijn te garanderen, worden we steeds meer afhankelijk van de omgeving”, zegt directeur Gabriël Bergmans.

Moestuinen op daken

‘De Wijk van Morgen’ is een initiatief van Hogeschool Zuyd dat in 2006 het plan oppakte een R&D centrum voor bouw en nieuwe energie te realiseren. Sindsdien zijn HBO-, MBO- en VMBO- studenten aan de slag gegaan met ontwerp en uitvoer van vier bijzondere gebouwen. Vlak voor de zomer werd het Flexhouse geopend, de opvolger van de toch al vooruitstrevende ‘Knik naar de Zon’, dat uit driekwart hernieuwbare grondstoffen (hout, bamboe) bestaat.

Daarachter verrijzen de andere twee gebouwen die, met oplopende ambities, uit bio-based materialen worden opgetrokken. Daarnaast hebben de studenten plannen gepresenteerd voor moestuinen op daken en is een begin gemaakt met een materialentuin waarin onder andere bamboe, maïs, hennep en vlas wordt ingeplant.

Snelgroeiende bamboe om te bouwen

“We hebben hier de vrijheid ‘out of de box’ te denken en met nieuwe bouwvormen te experimenteren”, licht Bergmans toe. “Natuursteen kan over twintig, dertig jaar immers niet langer uit Indiase groeven worden gehaald en ook de voorraad rivierklei hier is eindig. Daarom onderzoeken we nu praktijkgericht hoeveel m2 er voor hernieuwbare grondstoffen nodig is. Welke soorten snelgroeiend bamboe kan je verwerken en verlijmen om te bouwen?”

Bergmans: “Een ander onderzoek richt zich op vlas- en hennep dat in isolatieplaten toepassingen vindt. De ‘Wijk van Morgen’ is dus eigenlijk een voortdurend leerproces waarin we telkens een stapje verder gaan. Door falen niet te mijden kunnen we tot nieuwe toepassingen in de bouw komen.”

Een met textiel gewapende fundering

Een van die toepassingen bij de nieuwe woningen is bijvoorbeeld een fundering die niet uit beton maar uit met textiel gewapende grond bestaat en na driekwart jaar nog geen verzakkingen vertoont. Een andere is het gebruik van 3D printers die uit bioplastics (met als grondstof bijvoorbeeld maïs) deurklinken en scharnieren kunnen spuiten. Meer dan zestig bedrijven uit de bouwwereld en chemie, plus certificatie-instellingen, ondersteunen ‘de Wijk van Morgen’.

‘De Wijk van Morgen’ is namelijk niet alleen een R&D centrum voor het onderwijs. De vindingen van studenten moeten tot toepassingen in de bouw leiden. Zo heeft Woningcorporatie Kerkrade West de hier ontwikkelde kozijnen voor een zogeheten passiefrenovatie van 153 woningen in de praktijk gebruikt. Bij zo’n renovatie probeert men de woning zo goed te isoleren dat het warmteverlies beperkt blijft en de woning weinig energie gebruikt.

Bouwers als adviseurs

Ook zijn Ballast Nedam en VolkerWessels als adviseurs aangetrokken. “Hoewel we de exploitatie in eigen hand houden”, besluit Bergmans, “weten zij het beste om te gaan met inkoop, werkvoorbereiding en aanbesteding. Dat is even wennen maar alleen samen komen we eruit, anders valt innovatie niet te realiseren. Wij dagen bouwbedrijven dan ook uit om hier te komen en met ons te innoveren.”

Ook interessant