Architectuur

Bijna energieneutrale woning valt in de prijzen in Sint-Niklaas

Bijna energieneutrale woning valt in de prijzen in Sint-Niklaas
Foto: Johnny Umans
Een rijwoning in Sint-Niklaas is één van de vier laureaten op de Bis in Gent. Naar jaarlijkse gewoonte organiseert Bis samen met de Orde van Architecten – Vlaamse Raad een architectuurwedstrijd. Dit jaar lag de focus op circulariteit. Het renovatieproject van ontwerper An Schoenmaekers charmeerde de jury met hergebruik van materialen van de oorspronkelijke woning, vooral omdat het om een kleinschalig renovatieproject gaat. Dat drukte de kostprijs terwijl het geheel erg kwalitatief blijft.

Uit 47 inzendingen koos de jury uit vier laureaten, waaronder het project Sint-Niklaas. Voor het ontwerp van deze woning is er weloverwogen vertrokken van wat er al was: twee rijwoningen en een achtergelegen textielfabriek, een herinnering aan de textielindustrie die Sint-Niklaas zo bepaald heeft.

Door de jaren heen is het pand in het centrum van de stad zo in verval geraakt dat het onbewoonbaar werd verklaard. Dat er geen dak was op de woningen vooraan heeft voor de nodige ravage gezorgd. Deze bouwvallige staat zagen de eigenaars eerder als een opportuniteit dan een gebrek: een kans om een ondergewaardeerde plek met geschiedenis nieuw leven in te blazen en dat volgens de noden van vandaag en morgen. Door de elementen die er al waren te gebruiken als bouwstenen (letterlijk en figuurlijk) kon een moderne, bijna energieneutrale woning met de charme van de oude fabriek worden gerealiseerd.

De indeling van het pand vooraan wordt bepaald door de reeds aanwezige trap, raamopeningen, holtes in wanden en vloeren. De bestaande staal- en betonstructuur in de woning bleef behouden en de indeling werd op basis hiervan ontworpen. Door dit als leidraad te gebruiken kwam al snel een logische indeling tot stand waarbij zo goed als alle ruimtes in contact staan met elkaar en met buiten. Er ontstaat zo een groot ruimtegevoel.

Bijna energieneutrale woning valt in de prijzen in Sint-Niklaas
Foto: Johnny Umans

Hergebruik materialen

Materialen werden op de ene plek gedemonteerd en op de andere hergebruikt. De stalen liggers die het verwijderde stalen dak van het magazijn droegen, zijn gedemonteerd en hergebruikt in de woning waardoor er geen nieuw staal nodig was. Houten balken werden gedemonteerd en behandeld om nadien gebruikt te worden voor de vloeropbouw van de woning.

Het fabriekspand achteraan werd deels gesloopt waardoor er een aanzienlijke, groene binnentuin ontstaat, een luxe in het centrum van de stad. Het gebouw achteraan met origineel zaagdak werd behouden en doet nu dienst als atelier voor de eigenaars die architect en muzikant zijn.

Bijna energieneutrale woning valt in de prijzen in Sint-Niklaas
Foto: Johnny Umans

Juryverslag

Vooral het hergebruik van niet alleen het gebouw, maar ook van de materialen, die heel puur werden gelaten, apprecieerde de jury enorm in dit kleinschalige renovatieproject.

"Dit project gaat verder dan een klassieke renovatie", staat er te lezen. "En ook circulariteit gaat hier verder door het maximale hergebruik van de bouwmaterialen en van de structurele elementen. Het maximaal hergebruik maakt dat er heel weinig nieuwe materialen nodig waren, wat de kostprijs van de renovatie drukt terwijl het geheel toch erg kwalitatief blijft."

De jury noemt deze renovatie "vernieuwend en inspirerend". Het geeft een goed idee van hoe je circulair en budgetvriendelijk kan renoveren. "De woning toont ook aan dat de afwerkingsgraad iets subjectief is. Er is bewust gekozen voor het principe ‘ruwbouw is afwerking’, waarbij oog voor detail en afwerking van het gebouw van cruciaal belang is. De architectuur vraagt geen bijkomende handelingen of producten, zoals pleisterwerk. Op die manier kunnen materialen makkelijker gedemonteerd en hergebruikt worden."

De ruwheid en de openheid dragen bij aan het karakter en het loftgevoel van de woning – wat je niet zou verwachten van een rijtjeshuis in de stad. "Het is een voorbeeld van hoe je de kosten van je verbouwing kunt spreiden over de tijd zodat je project financieel haalbaar is. Het gebouw kan nog meegroeien en een volgende bewoner heeft nog de ruimte om de woning naar eigen smaak af te werken en in te richten"; besluit de jury.

Ook interessant