Architecten en de angstparadox

De bekende socioloog Zygmunt Bauman ziet onze tijd als een tijd van permanente onzekerheid, die zich vooral uit als angst voor mensen die vreemd of anders zijn. Jezelf en je eigendom beschermen door hekken te bouwen verandert niets aan die onzekerheid. Binnen de gated communities is de angst het grootst, zegt Zygmunt Bauman en zijn dochter, de architecte Irena Bauman. Op de Nederlandse website Filosofiemagazine.nl verscheen onlangs een artikel over deze angstparadox, en over wat architecten daar aan kunnen doen.

‘Het is helaas niet veiliger geworden in Nederland’, vertelt de website. ‘Wat zou het toch heerlijk zijn als we een plek vonden waar alleen mensen met goede bedoelingen kunnen komen.’ Terwijl de vogeltjes vredig tsjilpen, verschijnt een idyllisch plaatje van het nog te bouwen Park Bloeyendael, een ‘luxe woonoase’ tussen Utrecht en De Bilt, inclusief park, waar kinderen veilig kunnen spelen en waar de conciërge in de gaten houdt wie er in en uit gaat. ‘Het is niet eenvoudig uit te leggen hoe enorm rustgevend dat gaat worden.’

Rustgevend? De bekende socioloog Zygmunt Bauman gelooft er niet veel van. In 2007 beschreef hij al de opkomst van dergelijke gated communities in zijn boek Liquid Fear. Over die vloeibare angst schrijft hij ook in zijn recent verschenen Vloeibare tijden. Leven in een tijd van onzekerheid. Hij ziet onze tijd als een tijd van permanente onzekerheid, die zich vooral uit als angst voor mensen die vreemd of anders zijn. Jezelf en je eigendom beschermen door hekken te bouwen verandert niets aan die onzekerheid. Wie zich afsluit, verliest alleen maar nog meer van zijn toch al gebrekkige vaardigheid om met het vreemde om te gaan.

Terwijl Bauman zijn ideeën in boeken verwerkt, past zijn dochter, Irena Bauman, ze toe op de architectuur. Ze heeft een gerenommeerd architectenbureau in Leeds, Bauman Lyons. ‘Gated communities zijn wereldwijd in opkomst’, zegt ze. ‘Projectontwikkelaars weten dat het beter verkoopt als het afsluitbaar is. Ze spelen in op een angst die mensen hebben.’ Dat geldt ook voor de openbare ruimte. ‘Die wordt steeds meer verkocht aan private partijen. Hier in Leeds wordt de ruimte voor de markt, waar veel armere mensen naartoe gaan, kleiner, ten behoeve van een overdekt winkelcentrum. Afsluitbaar en in private handen, compleet met uitsmijters en panic buttons waarmee winkeliers elkaar kunnen waarschuwen voor onraad.’

Lees verder op Architectura.be