Voorgeschiedenis: een ambitieus plan
De Landloperkolonies zijn ontstaan tijdens de Koninklijke Nederlanden, toen België en Nederland één land vormden. In totaal werden vijf kolonies (3 in Nederland – 2 in België) opgericht om armen en bedelaars te huisvesten en hen de woeste heidegronden te laten omvormen tot vruchtbare landbouwgrond. Er was een verschil in Kolonie: in de ‘vrije’ Kolonies kregen arme gezinnen een huisje met een landbouwgrond toegewezen dat ze naar hartenlust konden gebruiken; in de ‘onvrije’ kolonies kwamen de beroepsbedelaars terecht. In 1823 werd Wortel-Kolonie opgericht als vrije Kolonie en in 1825 Merksplas-Kolonie als onvrije Kolonie. Tegenwoordig zijn de Kolonies uitgestrekte beschermde landschappen met een rijke variatie aan natuur, cultuur, landbouw en recreatie.Nominatie indicatieve lijst
De eerste stap in de UNESCO nominatie is de indiening van een kandidaatsdossier ter opname van de gebieden op de voorlopige Werelerfgoedlijst in eigen land. Een kandidaatsdossier houdt een onderzoek naar de ‘outstanding universal values’ en een ‘comparatieve analyse’ in van de gebieden op wereldschaal. Daarnaast wordt nagegaan onder welke UNESCO-criteria de gebieden horen. Vast staat dat de Kolonies onder de noemer ‘cultural landscape’ vallen. Voor de opmaak van het kandidaatsdossier werd studiebureau Karvansera aangesteld. Na exhaustief onderzoek kwam het bureau tot de conclusie dat de Landloperkolonies wel eens uniek op de wereld zouden kunnen zijn. Nergens is zo’n grootschalig plan gerealiseerd om met landbouw de armoede aan te pakken en het leven van mensen te verbeteren.Het kandidaatsdossier werd begin september ingediend bij het Agentschap Onroerend Erfgoed. Zowel de Vlaamse, Waalse als Brusselse Erfgoedinstanties hebben een positief oordeel geveld over het kandidaatsdossier. Momenteel wordt het dossier bepleit in het UNESCO hoofdkwartier in Parijs.
Van het kandidaatsdossier werd een publieksversie opgesteld met daarin de situering van de gebieden, uitleg over de UNESCO nominatie, de unieke waarden en internationale vergelijking en de werelderfgoedcriteria waaraan Wortel- en Merksplas-Kolonie voldoen. Een interessante en vernieuwende brochure!
Transnationaal project
De tweede stap is de definitieve indiening van de vijf Belgische en Nederlandse Kolonies naar UNESCO Werelderfgoed. Hiervoor moet één transnationaal dossier worden ingediend. De indiening is voorzien in 2017, zodat de Kolonies in 2018 eventueel de UNESCO nominatie kunnen ontvangen, exact 200 jaar na de oprichting van de eerste Kolonie.Gedeputeerde van de provincie Antwerpen, Peter Bellens, tevens co-voorzitter Kempens Landschap, is alvast zeer opgezet met de stappen die reeds gezet zijn: “Het vermoeden dat de Kolonies van Wortel- en Merksplas-Kolonie ontzettend waardevolle gebieden zijn is nu bevestigd in het kandidaatsdossier. Meer zelfs, het onderzoek toont aan dat de gebieden uniek zijn op wereldschaal, een unicum waar we in de provincie Antwerpen best trots op mogen zijn”.
Gedeputeerde van de provincie Antwerpen, Inga Verhaert, tevens co-voorzitter Kempens Landschap: “We zijn zeer verheugd met de indiening van het kandidaatsdossier door Kempens Landschap. Een mogelijke nominatie van de Kolonies betekent immers het eerste UNESCO landschap in Vlaanderen. De provincie Antwerpen staat alvast voor de volle 100% achter dit project!”
