Industrieel depot gerenoveerd tot een oase van rust

Een geslaagde reconversie van industrieel pand naar woongelegenheden met een functioneel dakterras. Waarom een bestaand gebouw mooi én goed renoveren een grotere uitdaging is dan een compleet nieuw gebouw van nul af aan te ontwerpen. Architectslab koos voor bewust renoveren en duurzame materialen, ook voor de waterdichting waarvoor ze beroep deden op Derbigum.

“Waarom absoluut afbreken als het ook anders kan?” aan het woord is William Froidmont, een van de twee vennoten van het architectenbureau Architectslab. Een man met een heel eigen visie op de hedendaagse manier van bouwen… en afbreken.

We ontmoeten William in het kantoor van Architectslab, gevestigd in de oude magazijnen van Pyrex in de Maritiemwijk in Brussel (Sint-Jans-Molenbeek). De reconversie van dit pand belichaamt volledig hun visie op bouwen …en afbreken. Toen William Froidmont en Peter-Paul Piot Architectslab oprichtten, hadden ze, hoewel beiden afkomstig uit Limburg ; tijdens hun studies hun hart al verloren aan Brussel. Een verhuis van het in Hasselt opgestarte bureau naar Brussel was dus enkel een kwestie van tijd.

Foto: ©Laurent Brandajs & Architectslab

Een ruwe parel

Het oorspronkelijk idee was een pand te vinden van 300 à 400 m² om hun kantoor en een woning voor een van beiden in onder te brengen, het werden er uiteindelijk zo’n 4000 m². “We hadden wel een beeld van in welke wijken van Brussel we wilden zoeken. Dat we uitgerekend dit pand vonden was een uitzonderlijke kans. In de Maritiemwijk vind je wel enkele van zulke industriële panden uit het begin van de jaren 1900, maar zelden met zo’n gezonde structuur als dit. Het gebouw had een kwalitatief goede casco zodat we eigenlijk maar een paar dingen moeten weghalen hebben om te komen tot deze hedendaagse structuur”.

Het originele pand maakt de verbinding tussen twee straten. Zowel aan de voor- als de achterzijde van het perceel werd de oorspronkelijke gevel bewaard en in zijn vroegere glorie hersteld. Het volledige complex omvat 3 gebouwen. Een herenhuis, waar vroeger de burelen van Pyrex gevestigd waren, en twee betonnen structuren die dienst deden als magazijn.

Het herenhuis is omgevormd tot 3 appartementen, de twee achtergelegen depots werden respectievelijk tot 4 lofts en een kantoorruimte omgevormd, en een gemeenschappelijke parkeerplaats en zes lofts. Binnenin werden twee knippen in de structuur gemaakt zodat er ruimte was om de patio te creëren en het terras van de voorste loft. Ook in de achterste betonnen structuur werd een centrale patio gecreëerd. Dankzij deze ingrepen, en dan voornamelijk de centrale patio met terras en buitenzwembad, kreeg dit industrieel gebouw een verrassend warme en serene sfeer over zich.

Niet afbreken is een bewuste keuze

De ruimte en de industriële feeling werden in de lofts zoveel mogelijk behouden. De betonnen draagbalken en structuren werden behouden, bepaalde houten vloeren werden vervangen door potten en balken. “Zoveel mogelijk recupereren was een bewuste keuze” legt William uit. “De oorspronkelijke lift, de granitovloeren, het parket, de lambrisering, het stucwerk”. Dat Architectslab graag bestaande elementen behoudt komt ook goed tot uiting op de bovenste verdieping van de lofts in het middendeel. Hier zijn de kolommen, de balken en de dakplaat in hout. Om deze originele elementen te vrijwaren werd een systeem ontworpen met stalen koppen, geplaatst op de houten kolommen, waarop een volledig nieuwe metalen draagstructuur geplaatst werd voor het dak.

Het dak op zichzelf werd zo veel mogelijk benut. Zo werd het dak van het middendeel gebruikt om zonnepanelen op te plaatsen en werd het achterste gedeelte omgevormd tot een gemeenschappelijk terras met barbecue-installatie.

Herbestemmen is een grote uitdaging

Wanneer we William naar hun drijfveer en inspiratie vragen geeft hij blijk van een zeer doordachte visie: “zowel Peter-Paul als ik zijn overtuigde stedelingen. Het is voor ons dan ook vanzelfsprekend dat we meer renovatieprojecten uitvoeren dan nieuwbouw. Bovendien is een bestaand gebouw mooi én goed renoveren, een grotere uitdaging dan een compleet nieuw gebouw van nul af aan ontwerpen.

In de stad zit je met veel meer parameters waarmee je rekening moet houden. De beschikbaarheid van bouwgrond en het intelligent invullen van de nog beschikbare ruimte is een zeer actueel ontwerp. Waar mogelijk moeten bestaande gebouwen voor ons dan ook – als ze dat waard zijn en niet meer hun originele bestemming hebben – zeker bewaard en herbestemd worden.

Het aantal projecten in renovatie bewijst dat we dit graag doen, en hoe vaker we in renovatie terecht komen, hoe meer we die weg ook willen bewandelen en hoe meer we zo veel mogelijk origineel materiaal willen behouden. De impact van een kilo materiaal dat niet moet vervangen worden is fenomenaal. Daarom moeten we ophouden met toe te geven aan de drang om alles af te breken en opnieuw op te bouwen.

Maar, tegelijk moeten we ook zorgen voor de herbestemming naar de toekomst. Als we nu iets doen – of dit nu nieuwbouw of renovatie is – moeten we er ook voor zorgen dat we dat nadien ook nog eens moeten kunnen herbestemmen als dat nodig blijkt. Alleen vrees ik dat de nieuwbouw van vandaag niet altijd de kwaliteit heeft dat deze nadien nog kan herbestemd worden. Als je dit gebouw bekijkt, zijn er heel veel zaken die niet meer aan een hedendaagse norm beantwoorden, maar de kwaliteit van de materialen waarmee deze constructie 100 jaar geleden gebouwd is, dat is fenomenaal. Dat krijgen we vandaag niet meer gedaan. We moeten vandaag aan die herbestemming werken, maar we moeten er ook voor zorgen dat die herbestemming nog mogelijk is in de toekomst”.

Duurzame waterdichting

In deze optiek is de keuze voor Derbigum voor de dakbedekking een goede beslissing naar de toekomst toe. De dakbanen van Derbigum hebben een bewezen levensduur van 40 jaar, zelfs meer in praktijk. Bovendien is het bij een herbestemming van een bestaand gebouw (industrieel of ander) het niet steeds noodzakelijk om het dak of de waterdichting te vervangen: indien, na een grondige dakinspectie, blijkt dat de dakbedekking nog in orde is, kan het bestaand dak als onderlaag dienen voor een nieuwe, bijkomende dakopbouw, volgens de in voege zijnde normen

Bij de reconversie van de Pyrex warenhuizen werd voor Derbigum SP FR geopteerd. Een uitstekende basis voor de twee functionele daken: het terras en het dak met de zonnepanelen.

Architectslab – een architectenbureau met een duidelijke visie

Het architectenbureau Architectslab wordt in 2002 opgericht door William Froidmont en Peter-Paul Piot. Beiden, afkomstig uit Limburg, hebben elkaar leren kennen aan de architectuurschool Sint-Lucas in Brussel. Na hun studies keren ze korte tijd terug naar Hasselt, maar de lokroep van Brussel is sterker en in 2006 verhuizen ze naar het kantoor in Brussel in de Pyrex-magazijnen. Vandaag is Architectslab uitgegroeid tot een architectenkantoor met 8 medewerkers. In hun portfolio zitten diverse projecten, zowel in type als schaal : één- en meergezinswoningen, reconversie van industriële gebouwen, maar evenzeer commerciële projecten als interieurinrichtingen, dit in renovatie, restauratie en nieuwbouw. Rode draad in de verschillende opdrachten is de hogere dienstverlening en service die gezocht wordt door de klant. Zo maakt voor de privé-opdrachten vaak ook het interieur deel uit van het project.

Typerend voor Architectslab is de kruisbestuiving die binnen het team plaatsvindt: het voeden van het ene project aan het andere. Vooral privé-woningbouw kan een echt “labo” zijn voor bepaalde werkwijzen, toepassingen, enz. Vandaar de naam ook : Architectslab: het ontwerpend onderzoek of het onderzoekend ontwerp.