Technopool Sierteelt (ILVO, PCS, UGent, HoGent), UAntwerpen en de Vlaamse Milieumaatschappij werkten de afgelopen twee jaar samen in de operationele groep Green-Air om alle wetenschappelijke kennis over het luchtzuiverend vermogen van planten te verzamelen. Die kennis hebben ze gebundeld in twee aantrekkelijke brochures. Niet alleen interessant voor siertelers en bij uitbreiding de hele groensector, maar ook voor u en ik.
Kamerplanten kunnen lucht in huis snel, efficiënt en goedkoop zuiveren
Sinds de energiecrisis van de jaren ‘70 worden onze gebouwen beter geïsoleerd. Dit heeft twee trends in gang gezet: enerzijds wordt de lucht in huis minder vaak ververst, anderzijds is het gebruik van synthetische stoffen (o.a. in isolatiemateriaal) in onze directe omgeving toegenomen. Die concentratie aan schadelijke stoffen in huis en op kantoor kunnen verschillende klachten veroorzaken: hoofdpijn, misselijkheid, irritatie aan de neus en ogen, verlies van concentratie en vermoeidheid. De belangrijkste boosdoeners zijn vluchtige organische stoffen (VOS) zoals benzeen en formaldehyde afkomstig van bouwmaterialen en anorganische gassen zoals CO en CO2 afkomstig van verbrandingsprocessen in slecht geventileerde ruimtes.Gelukkig is er ook goed nieuws. Planten zijn in staat om die polluenten uit de lucht te zuiveren en vormen op die manier een natuurlijk alternatief voor dure filtratiesystemen. Het gekende onderzoek van NASA uit de jaren ‘80 over het luchtzuiverend potentieel van planten stelt dat bijna alle populairste kamerplanten in staat zijn om relatief snel vervuilende stoffen uit de lucht te verwijderen. Daarvoor maken ze gebruik van hun wortels, huidmondjes, waslaagjes, micro-organismen en potgrond.
De efficiëntie van die zuivering is evenwel afhankelijk van de plantensoort, plantarchitectuur, de luchtverplaatsing, de hoeveelheid licht én de initiële luchtvervuiling in de ruimte:
- Hoe hoger de concentratie schadelijke stoffen, hoe sneller planten ze afbreken en omgekeerd;
- Hoe meer licht, hoe beter de zuivering;
- Hoe groter de luchtverplaatsing, hoe sneller de zuivering;
- Hoe hoger de dichtheid aan huidmondjes en hoe meer reliëf op het blad, hoe beter de zuivering.
Voor welke kamerplanten kies je best?
Goede opties zijn graslelie (Chlorophytum), drakenplant (Dracaena), klimop (Hedera helix) en lepelplant (Spathiphyllum). Maar deze lijst is verre van compleet en wetenschappers hebben nog lang niet alle planten onderzocht op hun luchtzuiverend potentieel. Ook de kennis over hoeveel planten van welke soort je nodig hebt om de lucht in de huiskamer gezond te houden, is nog beperkt. Enkele studies geven een idee: twee varens (Nephrolepis exaltata) of drie drakenplanten (Dracaena deremensis ‘Janet Graigs’) volstaan om de lucht in een kantoor van 9m² te zuiveren, en negen potten van verschillende groottes met verschillende plantensoorten kunnen in twee dagen tijd 74% van de VOS in een ruimte van 100m³ verwijderen.
Openbaar groen leidt tot netto-afname van luchtverontreiniging in de steden
De verstedelijking in Vlaanderen en in de rest van de wereld neemt toe. Naar verwachting zal over 20-30 jaar 70% van de wereldbevolking in stedelijk gebied wonen. Planten leveren daar belangrijke ecosysteemdiensten. Eén daarvan is luchtzuivering. Bomen, heggen, groene daken en groene wanden fungeren als een natuurlijke filter en zorgen voor een netto-afname van de concentraties fijn stof en schadelijke gassen in de lucht. Hoe groot die afname is, is sterk afhankelijk van de lokale situatie. In een smalle straat bijvoorbeeld zijn bomen met een grote kruin vaak minder aan te raden omdat ze de natuurlijke ventilatie kunnen verhinderen en daardoor de luchtverontreinigende stoffen gedeeltelijk gevangen houden. Een groene gevel die meer luchtdoorstroming toelaat, kan in dat geval een beter alternatief zijn. Studies naar het effect van groen op luchtvervuiling wijzen dan ook op lokale reducties die sterk variëren van 1 tot 60%.Wat het afvangen van fijn stof betreft, zijn naaldbomen over het algemeen een betere keuze dan loofbomen. Hierbij spelen bladkarakteristieken een belangrijke rol: de aanwezigheid van haren, het type waslaag, de complexiteit van de bladvorm en de algemene ruwheid van de kruin bepalen hoeveel fijn stof kan worden afgevangen. Windstroming is echter de belangrijkste factor, zoals het voorbeeld van de grote kruin in een smalle straat illustreert.
Welke soorten vangen het meeste fijn stof?
Rekening houdend met de lokale situatie zijn sommige TUINsoorten beter geschikt om fijn stof af te vangen dan andere soorten. Staan in de top 10: vlinderstruik (Buddleja davidii), gelderse roos (Viburnum opulus), haagbeuk (Carpinus betulus), steeneik (Quercus ilex), wollige sneeuwbal (Vibernum lantana), Japanse bottelroos (Rosa rugosa), meelbes (Sorbus aria), witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum), douglasspar (Pseudotsuga menziesii) en veldesdoorn (Acer campestre).Green-Air rapporten en brochures
De wetenschappelijke partners in de operationele groep Green-Air brachten alle beschikbare kennis samen in twee rapporten en twee toegankelijke brochures. Daarmee willen ze de sierteelt- en groensector, milieudiensten en professionele groenaanleggers informeren over het effect van groen op luchtkwaliteit. Dit moet hen in staat stellen om geïnformeerde keuzes te maken. Siertelers kunnen hun teelten op deze nieuwe maatschappelijke behoefte afstemmen en nieuwe nichemarkten aansnijden. Landschapsarchitecten en groendiensten op hun beurt krijgen duidelijkheid over plantenkeuze en aanplant, en ook toeleveringsbedrijven, milieudiensten en private of publieke aanbesteders van groenprojecten kunnen effecten van groene elementen nu wetenschappelijk staven.Beide brochures en rapporten (literatuurstudies) zijn beschikbaar op www.pcsierteelt.be
