Vanaf 1 oktober kunnen zelfstandigen in bijberoep in de bouwsector niet langer genieten van een BTW-vrijstelling. Dit staat in de programmawet die op 8 mei in het Belgisch Staatsblad verscheen. Bouwunie, de bij Unizo aangesloten Unie van het KMO-bouwbedrijf, juicht deze beslissing toe. Het is een eerste en belangrijke stap in de strijd tegen de misbruiken van bijberoepers in de bouw. Het aantal mensen dat naast zijn reguliere baan bijklust in de bouw is de laatste jaren snel gestegen. Ondertussen werkt al een kwart van de zelfstandigen in de bouwsector in bijberoep. Hun lagere sociale bijdragen, fiscale lasten, administratieve verplichtingen, het opvangnet van hun hoofdactiviteit en hun bijkomende klussen in het zwart, maken dat ze lagere prijzen kunnen aanrekenen. Bouwunie pleit al jaren voor maatregelen die paal en perk stellen aan de misbruiken en wil de voordelen van het bijberoepstatuut beperken tot drie jaar. Het gaat meer in het bijzonder om een maximumtermijn van drie jaar voor de lagere sociale zekerheidsbijdragen, een onmogelijkheid voor invaliden, loopbaanonderbrekers en gepensioneerden om als bijberoeper in de bouw aan de slag te kunnen, en een beperking van de registratie als aannemer voor bijberoepers tot drie jaar.
“Er zijn veel handige mensen die wat bijklussen en er zijn veel onhandige mensen die daar dankbaar gebruik van maken”, aldus Hilde Masschelein, gedelegeerd bestuurder Bouwunie. Het bijberoepstatuut dient als opstapje voor beginnende zelfstandigen. Na drie jaar moet het duidelijk zijn: ben je in de wieg gelegd voor de job van aannemer of niet. Van twee walletjes tegelijk eten, ten koste van de reguliere bouwbedrijven, moet onmogelijk gemaakt worden, aldus nog Bouwunie.
In discussies over zwartwerk en concurrentievervalsing gaat de laatste tijd vooral veel aandacht naar de buitenlandse, vooral Poolse, zelfstandigen, bedrijven en werknemers. Terecht. Maar de misbruiken en de oneerlijke concurrentie die de Belgische reguliere bouwarbeidsmarkt verstoren, komen niet alleen van daar. Het is al langer bekend dat ook zelfstandige aannemers in bijberoep oneerlijke concurrentie uitmaken voor de gevestigde aannemers. Deze stellen met lede ogen vast hoe alsmaar meer gepensioneerden, invaliden, loopbaanonderbrekers, ambtenaren en werknemers bijklussen in de bouw als zelfstandige in bijberoep. Volgens de statistieken van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) neemt het aantal zelfstandigen die hun bouwactiviteiten als bijberoep uitoefenen jaar na jaar toe (11.585 personen op 31 december 2005 tegenover 11.178 op 31/12/2004 en 10.482 op 31/12/2002). Het aantal hoofdberoepers daalt (36.386 op 31/12/2005 tegenover 36.465 op 31/12/2004 en 36.999 op 31/12/2002). Het aandeel van de zelfstandigen in bijberoep is in de bouwsector in 2005 (de meest recente statistieken) gestegen tot bijna 25%. In 2000 bedroeg hun aandeel nog maar 22%.
Het succes van het “bijberoep” is te verklaren door de voordelen die de bijberoeper heeft. Hij betaalt lagere sociale zekerheidsbijdragen, torst minder zware fiscale lasten, heeft minder administratieve verplichtingen dan de hoofdberoeper en genoot dus tot nog toe van een BTW-vrijstelling. Bovendien kan hij steeds terugvallen op de inkomsten uit zijn hoofdactiviteit waardoor hij niet enkel met zijn bouwklussen uit de kosten moet geraken.
Het is perfect verdedigbaar dat iemand als zelfstandige in bijberoep start met de bedoeling zich, na een inloopperiode, te vestigen als volwaardige zelfstandige. Maar de ervaring leert dat de bijberoepers hun statuut vaak gebruiken als dekmantel om ijverig in het zwart bij te klussen. Ze stellen een minimum aan facturen op, bovendien op basis van lagere prijzen.
Midden 2002 bevestigde toenmalig minister van Werkgelegenheid Onkelinx trouwens dat ook de Inspectie van de sociale wetten weet dat het misbruik van statuut van bijberoepers vooral gepaard gaat met de intentie om fiscaal te frauderen en om de sociale zekerheidsbijdragen voor zelfstandigen te ontduiken. De algemene verlaging van de arbeidsduur scherpte het fenomeen aan. Ondertussen, vijf jaar later, is de situatie absoluut niet verbeterd.
De maatregel die ingaat op 1 oktober 2007 (d.i. einde BTW-vrijstelling) is een eerste belangrijke stap, maar onvoldoende.
Bouwunie stelt daarom voor om het statuut van zelfstandige in bijberoep voor de bouwsector te beperken tot drie jaar. Als een opstart voor beginnende zelfstandigen. Drie jaar is voldoende tijd om uit te maken of het aannemersberoep je ligt.
Hiertoe wil Bouwunie de lagere sociale zekerheidsbijdragen voor zelfstandigen in bijberoep in de bouw beperken tot maximum drie jaar. Nadien betaalt de betrokkene de volledige bijdragen maar opent hij bv. ook pensioenrechten. Invaliden, loopbaanonderbrekers en gepensioneerden zouden in de bouwsector nooit als bijberoeper aan de slag mogen gaan.
Tot slot vraagt Bouwunie dat een bijberoeper slechts als aannemer geregisteerd kan zijn voor een maximumtermijn van drie jaar. Vergelijkbaar met de privé-detectives die hun beroep ook slechts gedurende een beperkte periode (vijf jaar) in bijberoep kunnen uitoefenen. Na die drie jaar kan een bijberoeper dan niet meer factureren aan het verlaagde BTW-tarief van 6%, kan zijn particuliere klant geen beroep meer doen op bepaalde premies of belastingverminderingen en geldt er een inhoudingsplicht bij het werken in onderaanneming. Een maatregel dus die het bijberoepstatuut na drie jaar erg onaantrekkelijk maakt.
Op deze manier wil Bouwunie paal en perk stellen aan de misbruiken en de oneerlijke concurrentie door bijberoepers waartegen vele, vaak kleinere, bouwondernemingen, niet kunnen opboksen.
Ook interessant
- Bouw & Wonen Partners:
