Bouwunie pleit in eerste instantie voor een verdere, efficiënte aanpak van de deloyale concurrentie, een echte lastenverlaging en een vermindering van het administratieve keurslijf waarin de bouwondernemingen moeten opereren. Om voldoende opdrachten te hebben, is het voorts noodzakelijk dat zowel openbare besturen als bedrijven en gezinnen hun investeringsinspanningen opkrikken en opnieuw op een beter niveau brengen.
De bouwbarometer blijft in het rood. In december zakt hij opnieuw en scoort met 96,3 indexpunten ruim onder de gezonde grens van 100,0.De bedrijfsleiders van de kleine en middelgrote bouwondernemingen zijn somber gestemd. 2013 scoort met een gemiddelde van 95,5 even slecht als 2012 (zie bijgevoegde grafiek). Het is van 2008 geleden – de crisis begon in de tweede jaarhelft – dat het jaargemiddelde nog boven 100 uitsteeg.
Bouwbarometer: jaargemiddelden
Opvallend is dat alle parameters negatief scoren: de bouwondernemers hebben lage verwachtingen over het werkvolume, hun winstgevendheid scoort ondermaats en er is geen bereidheid tot aanwerven. Ondertussen staat de concurrentie op scherp en kampen de bouwbedrijven met een hoog aantal slechte betalers. Het lage aantal opdrachten gecombineerd met de – al te vaak oneerlijke - concurrentie van goedkopere buitenlanders en van Belgische bedrijven die met buitenlandse onderaannemers werken, versterkt de crisis bij de Vlaamse bouwbedrijven die met eigen personeel werken.
27% van de Vlaamse bouwkmo’s heeft nu minder werk dan in het derde kwartaal van 2013. 20% heeft nu meer opdrachten. 19% verwacht een stijging van het werkvolume in de eerstvolgende maanden terwijl maar liefst 34% zich minder opdrachten ziet uitvoeren. De orderboekjes op iets langere termijn zijn ook aan de dunne kant. Slechts 13% heeft nog voor meer dan een half jaar werk (voor de crisis was dat meer dan 30%) terwijl 52% maar voor maximum 3 maanden goed zit.
Verwachtingen van de bouwbedrijven voor het werkvolume in 2014, per marktsegment
(indien van toepassing op het eigen bedrijf)
De meeste bouwbedrijven verwachten in de bouw en de afwerking van nieuwe gebouwen voor dit jaar een daling tot zelfs sterke afname van het aantal opdrachten of een status quo ten opzichte van het afgelopen jaar. Voor de woningbouw loopt het percentage dat een daling verwacht zelfs op tot de helft. De evolutie van het aantal afgeleverde bouwvergunningen doet inderdaad vermoeden dat de nieuwbouw zich in 2014 eerder (in het beste geval) aan een status quo mag verwachten. De meest recente cijfers van de FOD Economie (ADSEI) lopen tot en met september 2013 en tonen dat er in de eerste 9 maanden van 2013 36.675 vergunningen voor nieuwe woningen zijn afgeleverd in België, 26.337 in Vlaanderen. Dit is respectievelijk een stijging met 1% en een daling met -0,9% ten opzichte van dezelfde periode van 2012.
De renovatiemarkt heeft net zoals vorig jaar betere vooruitzichten. De meeste bouwbedrijven verwachten een status quo of een stijging van hun werkvolume.
De verwachtingen voor het aantal overheidsopdrachten zijn erg laag gespannen. De overheden zitten eerder in een sanerings- dan in een investeringsmodus.
De prijzen die de aannemers voor hun werk kunnen aanrekenen, evolueren slecht. Deze zijn volgens 35% van de bouwbedrijven gedaald. 35% verwacht bovendien een verdere verslechtering van de prijzen in de komende maanden. De oorzaken zijn niet ver te zoeken: de crisis sleept al uitzonderlijk lang aan en de bouwkmo’s zien zich geconfronteerd met erg scherpe concurrentie, omwille van de crisis (minder opdrachten) maar ook door een toename van de oneerlijke concurrentie. Zo geeft 45% van de bouwbedrijven aan dat deze nog vergroot is.
Slechts 46% van de bedrijven geeft aan dat de huidige prijzen winstgevend zijn (ter vergelijking: anderhalf jaar geleden was dat nog 53%; vóór de crisis 58%). 4% werkt zelfs verlieslatend, wat al helemaal catastrofaal is.
Ondertussen kampt de bouw nog altijd met een hoog aantal slechte betalers (30% spreekt van een toename) waardoor de winstgevendheid van de bouwbedrijven nog meer onder druk staat. Meer dan een op vier zegt dat deze duidelijk verslechterd is en dat ze hierin op korte termijn geen verandering ten goede verwachten.
De werkgelegenheid in de bouwsector lijdt daar ook onder. 10% van de Vlaamse bouwbedrijven werkt vandaag met meer personeel, 11% met minder. 10% denkt tegen de lente meer werknemers in dienst te hebben dan vandaag terwijl 17% zegt dat het er minder zullen zijn. Velen verklaren simpelweg niet te kunnen opboksen tegen de goedkopere concurrentie en gaan personeel ontslaan.
De tevredenheid van de bouwbedrijven met de economie in het algemeen blijft beneden alle peil. Tot voor midden 2011 hielden ontevreden en tevreden bouwondernemers elkaar in evenwicht maar nu halen de pessimisten nog steeds de bovenhand. Slechts 10% zegt tevreden te zijn.
