De bouwbarometer blijft ondermaats presteren. In juni scoort hij met 94,5 indexpunten opnieuw ver onder de gezonde grens van 100,0 waar optimisten en pessimisten elkaar in evenwicht houden. De bedrijfsleiders van de kleine en middelgrote bouwondernemingen zijn en blijven dus erg somber gestemd. Opvallend is dat ze ten opzichte van het eerste kwartaal nu iets optimistischer zijn over de huidige situatie maar pessimistischer over de toekomst, en dan vooral over het werkvolume en over hun winstgevendheid. Deze wordt aangevreten door een combinatie van de crisis (minder opdrachten) en de scherpe concurrentie (meer spelers op een krimpende markt, waarbij vooral de oneerlijke concurrentie van of met buitenlanders erg pijnlijk is).
29% van de Vlaamse bouwkmo’s heeft nu minder werk dan in maart (toen Bouwunie een absoluut laagterecord optekende; in de eerste maanden van het jaar had de helft van de bouwbedrijven minder werk, door de crisis maar ook door de barre weersomstandigheden). 23% heeft nu meer om handen, wat toch een – weliswaar lichte – verbetering is. De verwachtingen op korte termijn zijn minder rooskleurig. 34% verwacht immers een daling van het werkvolume in de eerstvolgende maanden. 19% ziet zich meer opdrachten uitvoeren. De orderboekjes op iets langere termijn zijn ten opzichte van de vorige kwartalen wel iets beter. 17% heeft nog voor minstens een half jaar werk, terwijl dit in het afgelopen jaar steevast minder dan 15% was. Ter informatie: in pre-crisisjaren heeft minder dan 30% tot 3 maanden werk in portefeuille (nu 48%) en meer dan 30% van de bouwbedrijven een orderboekje dat minstens een half jaar ver loopt (t.o.v. 17% nu)!
Van een echt herstel kunnen we dus niet spreken, eerder van een evolutie in de goede richting die zich hopelijk in de volgende kwartalen doorzet.
De prijzen die de aannemers voor hun werk kunnen aanrekenen, evolueren spijtig genoeg niet in positieve zin. Integendeel. Deze zijn volgens 49% van de bouwbedrijven gedaald. 47% verwacht bovendien een verdere verslechtering van de prijzen in de komende maanden. De oorzaken zijn niet ver te zoeken: de crisis sleept al uitzonderlijk lang aan en de bouwkmo’s zien zich geconfronteerd met erg scherpe concurrentie, omwille van de crisis (minder opdrachten) maar ook door een grote toename van de oneerlijke concurrentie. Zo geeft 57% van de bouwbedrijven aan dat deze nog vergroot is. Letterlijk niemand ziet een afname.
Slechts 39% van de bedrijven geeft aan dat de huidige prijzen winstgevend zijn (ter vergelijking: in het vorige kwartaal was dat 43%, eind vorig jaar 47% en begin 2012 nog 53%!). 6% werkt zelfs verlieslatend, wat al helemaal niet vol te houden valt.
Ondertussen kampt de bouw nog altijd met een hoog aantal slechte betalers (40% spreekt van een toename) waardoor de winstgevendheid van de bouwbedrijven nog meer onder druk staat. Een op drie zegt dat deze duidelijk verslechterd is in de jongste maanden en dat ze hierin op korte termijn geen verandering ten goede verwachten.
De werkgelegenheid in de bouwsector lijdt daar ook onder. Tijdens de eerste crisis najaar 2008-najaar 2010 hield deze goed stand en bood het systeem van de tijdelijke werkloosheid voldoende soelaas. Maar nu werven beduidend minder bedrijven personeel aan en zijn er meer werknemers omwille van economische redenen (te weinig werk) moeten vertrekken. 9% van de Vlaamse bouwbedrijven heeft in de voorbije maanden aangeworven en 16% heeft werknemers ontslagen. 10% plant aanwervingen. 15% zegt in de volgende maanden met minder personeelsleden te werken. Velen verklaren simpelweg niet te kunnen opboksen tegen de goedkopere buitenlandse concurrentie. Op 1 jaar tijd (tussen het eerste kwartaal van 2012 en dat van 2013) zijn in de bouw al meer dan 7.000 jobs (arbeiders) verloren gegaan. De bouwsector telt nu ook meer dan 1.000 werkgevers minder dan vorig jaar (cijfers FBZ Constructiv).
Ondertussen blijft de tevredenheid van de bouwbedrijven met de economie in het algemeen beneden alle peil. Tot voor midden 2011 hielden ontevreden en tevreden bouwondernemers elkaar in evenwicht maar nu halen de pessimisten (72%) de bovenhand. Ook het vertrouwen in het eigen bedrijf heeft een knauw gekregen. Daarover is nog slechts 32% van de bouwondernemers tevreden terwijl dit percentage in niet-crisisjaren boven de 90% uitstijgt.
