Baksteen als regenjas, niet meer als harnas

Dat er sinds de Middeleeuwen veel is veranderd in de bouw hoeft geen betoog. Maar het gebruik van baksteen is gebleven en als gevelbekleding wint het het nog steeds van alle andere materialen.

Volgens H. Rosenhart, directeur Speciale Projecten bij Bouwfonds Ontwikkeling, is baksteen weer overal hét materiaal voor de gevels van woningen en utiliteitsgebouwen.

“Dat komt doordat het bij kopers van woningen goed blijkt te liggen.” Voor ontwikkelaars – die willen verkopen – reden het zoveel mogelijk toe passen. Maar dat is het niet alleen, het is ook technisch een goed, duurzaam product; ook na lange tijd ziet het er nog steeds heel goed uit.”

Bakstenen zijn historisch gezien karakteristiek voor de lage landen, waar de klei voor het oprapen ligt. Directeur E. van Hal van het Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten (KNB) schaamt zich niet voor de leeftijd. “Bekijk al die monumentale gebouwen eens. Die staan er nog steeds.” Dit illustreert voor hem het duurzame karakter van baksteen. “Het heeft het imago”, stelt hij, “niet het goedkoopste materiaal te zijn bij aanschaf, maar slechts weinig of geen onderhoud vraagt en ontzettend lang meegaat.”

Van Hal onderstreept dat die eigenschappen door mensen als prettig worden ervaren. “Je merkt het goed als je op een vochtige dag door een winkelstraat loopt waar de bebouwing van baksteen is. Je voelt dat het materiaal leeft.”

“Een gevel van baksteen is als een huid die ademt”, licht hij toe. “Regenwater wordt geabsorbeerd, om later weer te verdampen. Hetzelfde gebeurt met warmte; die wordt opgenomen en later weer afgegeven.” Hij roemt verder de akoestische eigenschappen: “De stenen hebben massa en door het oneffen oppervlak wordt galm voorkomen.”

Dat baksteen een prettig gevoel geeft, verklaart volgens hem ook de populariteit van de jaren-dertigwoningen, ook als dat type nieuw wordt gebouwd op bijvoorbeeld Vinex-locaties. De kritiek dat het slechts om historiserende bouw gaat, schiet volgens hem tekort. “De uitvoering in baksteen geeft ook een toegevoegde waarde”, meent hij, “door het vertrouwde gevoel dat het mensen geeft.” Een belangrijk verschil met de ‘echte’ jaren-dertighuizen is dat voor de constructie beton en kalkzandsteen worden gebruikt. “De bakstenen functioneren als regenjas en niet meer zozeer als harnas.”