De bouw kan niet zonder werken met machines, voertuigen of gereedschap. Werknemers worden dan ook regelmatig blootgesteld aan trillingen.
Trillingen komen het lichaam binnen via voeten, zitvlak of door handen, polsen, armen en schouders. Naarmate er meer bekend wordt over de effecten van deze trillingen, wordt het ook steeds duidelijker dat ze niet geheel zonder gevaar zijn. Daarom heeft de Europese Unie in 2002 een richtlijn opgesteld om de blootstelling van werknemers aan trillingen op het werk tot een aanvaardbaar niveau te beperken. In juli van dit jaar is deze richtlijn opgenomen in het Arbobesluit in de Nederlandse wetgeving.
Net als in de meeste andere Europese landen had Nederland tot voor kort geen wetgeving ten aanzien van het effect van trillingen op het menselijk lichaam. Desondanks is het meer en meer bekend geworden dat ze risico’s met zich meebrengen. Lichaamstrillingen vormen een risico voor de lage rug en de wervelkolom, en hand-/armtrillingen kunnen vooral schade toebrengen aan het vaat- en zenuwstelsel en botten, gewrichten en spieren. Wie de gevolgen van dichtbij heeft meegemaakt, weet dat de Europese richtlijn bepaald geen overbodige luxe is.
Verantwoordelijkheden
De nieuwe bepalingen voor trillingen in het Arbobesluit zijn voornamelijk gericht op werkgevers. Zij worden verplicht om gezondheidsrisico’s zoveel mogelijk aan de bron te bestrijden. Werkplekken, arbeidsmiddelen, procédés en werkmethoden moeten worden afgestemd op een aantal wettelijke actie- en grenswaarden. Verandert de werksituatie of maakt een werknemer melding van trillinggerelateerde klachten, dan moet er opnieuw worden gemeten en beoordeeld, zo nodig met behulp van een externe deskundige. Daarnaast heeft de werkgever de verantwoordelijkheid om de situatie regelmatig te controleren.
Het is aan de werkgever om zijn werknemers te informeren. Wat zijn wettelijke actie- en grenswaarden? Hoe is het met de huidige werksituatie gesteld? Welke gezondheidsschade kunnen bepaalde arbeidsmiddelen veroorzaken? Welke maatregelen zijn getroffen om de trillingniveaus te verlagen? Om de risico’s van de blootstelling aan trillingen tot een minimum te beperken, dient de werkgever zijn werknemers veilige werkmethoden aan te leren en worden individuele medische dossiers van de werknemers aangelegd, bijgehouden en ten minste tien jaar bewaard. Al met al een hoop verantwoordelijkheden voor werkgevers. Maar dat ontslaat werknemers er natuurlijk niet van om hun medewerking te verlenen, aanwijzingen van de werkgever op te volgen en ook daadwerkelijk gebruik te maken van de voorzieningen die ze krijgen aangeboden. Wanneer onverhoopt toch blijkt dat medewerkers worden blootgesteld aan trillingniveaus die de actiewaarde overschrijden, dan is de werkgever wettelijk verplicht om maatregelen te nemen. Door op zoek te gaan naar alternatieve werkmethoden bijvoorbeeld, of door de werkplek aan te passen. Soms kan het probleem worden verholpen met voorlichting over het juiste gebruik van arbeidsmiddelen of door middel van aangepaste werkschema’s of beschermende kleding, waardoor medewerkers minder lang of minder intensief bloot worden gesteld aan trillingen.
Overgangsregeling
Voor sommige bestaande arbeidsmiddelen die de grenswaarde overschrijden, mag de staat als wetgever tijdelijk een uitzondering maken. Zolang de arbeidsmiddelen tenminste voldoen aan de stand van de techniek én het onmogelijk blijkt te zijn om de trillingen tot onder de grenswaarde terug te brengen door middel van organisatorische maatregelen. De Europese richtlijn geeft ruimte voor een overgangsperiode van maximaal vijf jaar en in de sectoren landbouw en bosbouw zelfs negen jaar. Voor zeeschepen en luchtvaartuigen kan bovendien onder bepaalde voorwaarden vrijstelling van de grenswaarde voor lichaamstrillingen worden verleend. Voorafgaand hieraan worden hierover altijd eerst de sociale partners geraadpleegd. Overigens blijven bij de toepassing van een overgangs- en vrijstellingsregeling de actiewaarden gewoon van kracht en dienen werkgevers te allen tijde te voldoen aan alle verplichtingen die daarbij horen. Kortom: de Europese richtlijn Trillingen blijft – vooral voor werkgevers in deze branche - niet zonder gevolgen. Indien u meer informatie wilt over dit onderwerp, dan kunt u terecht bij de website van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (www.szw.nl).
