Thermometer Bedrijfsruimten: Sector heeft ergste achter de rug

De nieuwbouw bedrijfsruimtemarkt is in twee jaar tijd bijna gehalveerd, maar daarmee lijkt het ergste nu wel achter de rug. Op korte termijn is zelfs een (kleine) opleving te verwachten. Voor de lange termijn liggen de kansen vooral in herstructurering, logistiek vastgoed en in flexibele gebouwen voor zzp-ers en andere kleine bedrijven.

Dit concludeert NVB Vereniging voor ontwikkelaars & bouwondernemers naar aanleiding van de Thermometer Bedrijfsruimten. Hierin wordt de bedrijfsruimtemarkt tegen het licht gehouden. Uit de Thermometer blijkt dat de nieuwbouw bedrijfsruimtemarkt in twee jaar tijd een flinke jas heeft uitgetrokken. In 2009 werd er nog 5,2 miljoen vierkante meter nieuwe bedrijfsruimte opgeleverd. Vorig jaar stokte de teller op 2,4 miljoen vierkante meter. Overigens kwam deze forse productieafname niet als verrassing, maar was die voor nagenoeg 100% voorspeld. Voor de komende jaren rekent NVB op productieniveaus die schommelen tussen de 2,3 en 2,6 miljoen opgeleverde vierkante meters. Ter vergelijking: in het topjaar 1999 draaide de nieuwbouw van bedrijfsruimten nog bijna 8 miljoen vierkante meter aan bouwproductie.

Volgens NVB heeft de sector met de forse terugval aan nieuwbouwproductie nu wel het ergste achter de rug. De bedrijfsruimtemarkt kan dit jaar mogelijk zelfs een kleine opleving laten zien. Dit komt door het korte herstel van de economie in 2010 en de eerste helft van 2011. De ervaring leert namelijk, dat de nieuwbouwproductie van bedrijfsruimte altijd met een vertraging van anderhalf tot drie jaar op economische ontwikkelingen reageert. Overigens plaatst NVB hierbij wel de kanttekening dat wanneer er een duurzame oplossing voor de eurocrisis uitblijft, dit de Nederlandse economie en daarmee ook de bouwmarkt van bedrijfsruimten voor langere tijd hard kan raken. Cruciaal is dus dat Europa snel economische groei ‘terugpakt’. Vooral de relatie met Duitsland is belangrijk.

Kritisch is NVB over de fors gestegen gronduitgifteprijzen voor de bouw van bedrijfsruimten. De verhoogde grondprijzen zouden nodig zijn om de herstructurering van oude terreinen mogelijk te maken. In de praktijk gaat de meeropbrengst echter vaak niet naar de herstructurering, maar wordt het gebruikt om de tekorten in de gemeentebegrotingen op te vangen. Ook blijken de hoge gronduitgifteprijzen een belangrijke belemmering te zijn om überhaupt nog tegen marktconforme aanvangsrendementen bouwprojecten mogelijk te maken.

Kansen liggen er voor de sector in renovatie en herstructurering van bestaande bedrijventerreinen, maar vooral ook in de markt van (nieuw) logistiek vastgoed. Door de invloed van o.a. moderne smartphones, iPads, enz. neemt de verkoop via het internet stormachtig toe. Dit vraagt om nieuwe logistieke formules en bijbehorende opslagruimtes. En verder laat de markt voor kleinschalige en multifunctionele bedrijfsruimte (potentieel) een sterke expansie zien. Het gaat dan vooral om de vraag naar kleine units in zogenoemde bedrijfsverzamelcomplexen. Kleine ondernemingen en het groeiende aantal zzp-ers zien dit als ideale vestigingsplekken.

Een bijzonder punt van aandacht betreft verder de veranderingen in het bancaire landschap. Steeds minder banken zijn bereid op zich kansrijke projecten te financieren. Op zich zelf een zorgwekkende ontwikkeling, want als straks de Nederlandse economie mogelijk weer mag groeien, ontbreekt het de sector simpelweg aan (financiële) middelen deze groei te faciliteren.