Hoezeer de bouwgrondprijzen in de drie arrondissementen van de provincie pieken, blijkt duidelijk uit onderstaande grafiek.
Grafiek 1: evolutie van de bouwgrondprijs in Vlaanderen per arrondissement (1995-2004*, Q-75).
Noot: de cijfers voor Veurne zijn overschat door onvolledige gegevens
Door een te krap aanbod van bouwpercelen dreigen de bouwgrondprijzen in de provincie nog verder te stijgen. Het tekort aan bouwgronden wordt in de provincie Antwerpen sterk in de hand gewerkt door de strikte beperkingen die het RSV aan de bouw van nieuwe woningen heeft opgelegd.
Nog amper 3.192 woningen tegen 2007
Volgens het RSV mogen er in de provincie Antwerpen van 1992 tot 2007 slechts 105.098 woningen bijkomen. Maar op basis van het aantal toegekende vergunningen heeft de provincie van 1992 tot en met vorig jaar al 101.906 nieuwe woningen gerealiseerd. Indien het RSV strikt wordt gevolgd, mogen in de provincie de komende drie jaren nog amper 3.192 nieuwe woningen worden gebouwd.
Dit is geenszins realistisch. Indien de tendens van de voorbije 12 jaar wordt voortgezet, zou de provincie tegen 2007 op 125.423 nieuwe woningen moeten uitkomen. In 2004 zijn een recordaantal Nederlanders (7.200 in totaal) zich in België komen vestigen. Een groot aantal onder hen kiest de Kempen als nieuwe woonplaats. Daarmee heeft het RSV geenszins rekening gehouden. Dit is één van de oorzaken voor de schromelijke onderschatting door het RSV van de nieuwbehoeftenbehoeften in de provincie Antwerpen.
Grafiek 2: provinciale situatie 1992-2004, 1992-2007, in vergelijking met de RSV-prognoses
Alhoewel de nieuwbouwprognoses van het RSV dus onrealistisch zijn, aarzelen toch heel wat gemeenten ten gevolge van het RSV om bijkomende woonuitbreidingsgebieden aan te snijden. In 2002 heeft minister Van Mechelen een omzendbrief uitgebracht waardoor gemeenten soepeler dan voorheen hun woonuitbreidingsgebied mochten aansnijden. Hiervoor was niet meer systematisch een woonbehoeftestudie vereist en kon in zekere mate ook rekening gehouden worden met emigraties vanuit andere gemeenten, wat voor de Kempen met zijn belangrijke emigratie uit Nederland een belangrijk pluspunt vormde.
Desalniettemin is gebleken dat op het einde van 2004 in de provincie Antwerpen minder dan in andere provincies gemeenten van de mogelijkheden van deze omzendbrief gebruik hebben gemaakt. Amper drie gemeenten uit de provincie hadden toen projecten ingediend, met name Antwerpen, Berlaar en Ravels.
Tabel 1: aantal aanvragen voor het aansnijden van woonuitbreidingsgebieden per provincie
11.250 woningen belemmerd
Dat de provincie Antwerpen nu al bijna haar RSV-quotum voor nieuwe woningen heeft bereikt, vormt een eerste belangrijk knelpunt voor het aansnijden van extra woonuitbreidingsgebieden. Een tweede knelpunt vormt de ruime overlap van de Antwerpse woonuitbreidingsgebieden met gebieden die ter bescherming van leefmilieu, natuur en erfgoed werden afgebakend. In totaal bedraagt de overlap in de provincie Antwerpen 12,1% van de totale oppervlakte van de woonuitbreidingsgebieden of 750 ha. Dit is beduidend meer dan het Vlaams gemiddelde van 9,6%. Naar rata van 15 woningen per hectare, kunnen op deze overlappende oppervlakte maar liefst 11.250 nieuwe woningen worden gebouwd. Door de overlap zal deze bebouwing slechts in beperkte mate kunnen gebeuren.
Tabel 2: overlap van woonuitbreidingsgebieden met vogelrichtlijn- en habitatrichtlijngebieden, Vlaams Ecologisch Netwerk, beschermde landschappen en ankerplaatsen, overstromingsgebieden en bossen
Atlas tegen zomerreces
Minister Van Mechelen wil nu een atlas van woonuitbreidingsgebieden uitwerken. Deze atlas moet klaar zijn tegen het zomerreces. Uit dit onderzoek moet blijken welke gebieden zonder meer kunnen worden vrijgegeven, welke gebieden niet voor bebouwing in aanmerking komen omwille van teveel juridische en/of planologische bezwaren en welke gebieden reeds gedeeltelijk voldoen aan de criteria maar pas op langere termijn en onder bepaalde voorwaarden kunnen worden vrijgegeven. Op die manier wil minister Van Mechelen tot een objectieve afweging komen.
De VCB heeft steeds aangedrongen op zo’n atlas. Dankzij dit onderzoek zullen de gemeenten een klaar inzicht krijgen in de woonuitbreidingsgebieden die zij zonder problemen kunnen aansnijden en in de knelpunten die zich stellen bij het aansnijden van de andere gebieden. De VCB verwacht dat de atlas omwille van het houvast dat zij biedt, meer gemeenten dan nu tot het aansnijden van hun woonuitbreidingsgebieden zal stimuleren. Op termijn zal de atlas dus de woningbouwactiviteit ten goede komen. De VCB hoopt dan ook op een snelle publicatie.
Marc Dillen, Directeur-generaal van de Vlaamse Confederatie Bouw
