Gratis zaden ruilen op het Internet

Aangeboden: salvia glutinosa, romanzoffia, rehmannia, jakobsladder, ballonklokje, scharnierbloem, brandkruid, papaver... Een kleine greep uit het aanbod van meer dan 500 soorten zaden op de internetsite van Stichting De Nationale Proeftuin. Wie belangstelling heeft, kan deze niet alledaagse zaden kosteloos verkrijgen.

Zaad is gratis', zegt Martin van der Veen, in het dagelijks leven filmer en programmamaker, een van de initiatiefnemers van De Nationale Proeftuin, 'de ruilbeurs is niet commercieel. Via onze website kun je zaden aanbieden, maar ook als je op zoek bent naar speciale zaden, kun je bij ons terecht. Het mooiste is, als onderling zaden geruild worden. Op die manier willen wij iets doen aan de biodiversiteit van de natuur.' Het aantal gewassen in het land vermindert. Vroeger had bijna iedere boer zijn eigen soort andijvie of worteltjes. Dat kwam omdat een deel van de oogst als zaaigoed werd gebruikt. Zo konden lokale verschillen in bodemgesteldheid of klimaat doorwerken in de smaak of vorm van het gewas. Tegenwoordig vinden veredelde zaden van dezelfde soort via de handel hun weg naar boeren en tuinders over de hele wereld.

'De Stichting De Nationale Proeftuin werd in 2001 opgericht door een aantal idealistische kunstenaars met het doel de biodiversiteit weer terug te brengen', vertelt Van der Veen. 'Dat idealisme is er nog steeds, maar er is iets anders bijgekomen. Het is ook gewoon leuk! Al die hobbytuinders uit het hele land wisselen hun zaden en hun kennis uit. Jij en ik, al die mensen met een tuintje of een bloembak op het balkon kunnen meedoen. Door een hobby, waaraan ze veel plezier beleven, werken ze mee aan het behoud van de soortenrijkdom.'

Rabarber

Kijk bijvoorbeeld naar Jaap Vlaming op Texel, die alle mogelijke soorten rabarber kweekt, dat is toch prachtig. Het grappige is, dat juist dankzij het nieuwe medium internet, die oude, bijna vergeten, gewassen voor uitsterven worden behoed. Hoewel het merendeel van het aanbod op de site afkomstig is van enthousiaste hobbyisten, worden ook zaden aangeboden door bijvoorbeeld de Hortulanus van de 17e-eeuwse tuin van het Muiderslot en de Oerakker in Friesland De eerste keer dat de Nationale Proeftuin naar buiten trad, was op de Floriade van 2002, toen 250 vrijwilligers velletjes met diverse zaden aanboden aan het geïnteresseerde publiek. Maar er volgen meer acties.

In het voorjaar van 2004 wordt de 'Nationale Zaaiactie voor de Biodiversiteit' gehouden, met als doel het aanbod op de site te vergroten. Daaraan voorafgaand wordt vanaf deze maand de actie 'Oogst nu voor de zaaiactie straks' gehouden. Het is de bedoeling zoveel mogelijk zaden van één soort, of een mengsel van minimaal 10.000 zaadjes te oogsten en die vóór 1 november op te sturen naar de Nationale Proeftuin. De zaden worden bewaard bij het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (GGN) in Wageningen en tijdens de zaaiactie in biologisch afbreekbare papiertjes gratis verspreid. Op de velletjes komt de naam van de aanbieder te staan. Er worden geldprijzen beschikbaar gesteld voor wie tussen nu en 30 september de meeste soorten heeft aangeboden.

Zangeres Imca Marina is al langer bekend met de Nationale Proeftuin. In de tuin van haar boerderij in het Groningse Midwolda, is het één bloemenweelde. Naast een veld met zonnebloemen zien we een kleurenpracht van wilde bloemen. 'Gezaaid in juli, in de stromende regen', vertelt Imca. 'Als een stel verzopen katten liepen mijn vriend Steve en ik door de tuin. We moesten een paar weken weg en waren bang dat we bij thuiskomst niets meer van het zaad terug zouden vinden. Maar moet je nu eens zien hoe schitterend.'

De zangeres, die de nodige kennis op het gebied van planten heeft - zij schreef onder meer twee boeken - gaf ons meteen even een lesje: 'Hier in Groningen is nog een grote diversiteit aan gewassen te vinden', zegt zij. ' De Groningers zijn wat behoudender. Zij behouden graag het goede wat zij hebben; zij zijn trots op hun oude bomen- en plantenrassen. Hier vind je nog de notarisappel, de juttenpeer en de Winschoter appel. Op de arme zand- en veengrond, waar geen kool wil groeien, gedijen planten als kamille, koekoeksbloem, wikkesoorten, korenbloemen, zonnebloemen en alle gemengde wilde soorten als de beste. De zaden mengen met wat rivierzand, vooral geen zeezand.De grond een beetje omharken en zaaien maar.'

Via de Nationale Proeftuin, kunnen liefhebbers uit het land kennismaken met het speciale 'Imca Marina-mengsel'.

Inlichtingen: www.denationaleproeftuin.nl.

Oogst alleen zaad van gezonde planten. Ook zaad in kleine hoeveelheden is welkom. Is het op, haal dan de aanbieding van de site. Bied alleen zaad aan uit eigen tuin. Oogst niet in de natuur. Bied geen zaad aan dat u buiten Europa hebt gekocht of verzameld. Dit in verband met het Biodiversiteitsverdrag. Oogst alleen rijp zaad. Zaad is rijp als het verkleurt of rammelt in de zaaddozen. Doe het zaad in papieren zakjes met de naam erop en bewaar het op een droge, goed geventileerde plek. Later kun je zaad 'schonen', ontdoen van vliesjes en onregelmatigheden. Zaad langdurig bewaren kan in een 'tupperwaredoos' in de koelkast. Het blijft dan kiemkrachtig.