BERLIJN - De Duitse regering bereidt zich op twee fronten voor op de tijd 'erna': ze wil een bijdrage leveren aan de wederopbouw van Irak, en de 'eigen stem' van Europa sterken.
'Emancipatie' is een woord dat erg vaak valt in Duitsland, nu de oorlog in Irak een week bezig is en het kabinet van SPD en Groenen zichzelf vertrouwd probeert te maken met die nieuwe realiteit. De bondsregering, zo blijkt uit een reeks recente interviews van de bondskanselier en zijn minister van buitenlandse zaken in de meest serieuze binnenlandse pers, heeft het gevoel dat Duitsland een 'emancipatieproces' doormaakt. Dat proces was al begonnen na de val van de Muur, maar is in een stroomversnelling geraakt door de onenigheid over de kwestie-Irak.
Duitsland wil zijn verstandhouding met de Verenigde Staten, zijn belangrijkste bondgenoot van weleer, herdefiniëren en overdenkt evenzeer zijn relatie met Europa. Daarbij krijgen ook de verschillen tussen Duitsland en Frankrijk in hun opstelling tegenover de VS weer ruimte.
'Het gaat ons niet om minder Amerika, maar om meer Europa', verduidelijkte bondskanselier Gerhard Schröder in Die Zeit. 'Wij gaan uit van emancipatie ten bate van onszelf én van onze partners.'
Duitsland gaat er voetstoots van uit na de oorlog bruggenbouwer te kunnen zijn tussen het 'oude Europa', dat tegen de oorlog is, en Groot-Brittannië, dat samen met de kandidaat-lidstaten van de Europese Unie nadrukkelijk aan de zijde staan van de VS. Tegelijkertijd wil Duitsland de EU meer invloed verschaffen op de aanpak van internationale veiligheidsvraagstukken, 'om het vreedzame Europese model te verbreiden'.
De bondskanselier heeft daarom het idee omarmd dat halverwegede jaren negentig door CDU-politici bedacht is en 'op persoonlijke titel' al jaren door minister van buitenlandse zaken Fischer (Groenen) wordt gepropageerd: dat van een 'kern-Europa'. Een kleine groep lidstaten, waaronder Duitsland en Frankrijk maar eventueel zonder Groot-Brittannië, zou een gemeenschappelijk buitenlands beleid moeten ontwikkelen dat zowel klassieke diplomatie beslaat als defensiebeleid en antiterrorismepolitiek. Dit idee staat, als het aan Duitsland ligt, centraal tijdens de 'defensietop' van Frankrijk, Duitsland, België en Luxemburg eind april.
De bondsregering overweegt serieus om, ondanks protesten van de overwegend pacifistische Groenen-partijbasis, het defensiebudget te verhogen. Dat moet mogelijk maken veelvuldiger soldaten in te zetten voor 'vredesmissies' in Navo-verband of onder de vlag van de VN - oorlog voeren behoort nadrukkelijk niet tot de mogelijkheden.
De bondsregering is optimistisch dat de huidige gespletenheid in de het transatlantische militaire bondgenootschap en in de VN overwonnen kan worden. 'Let wel, er is geen alternatief', meent Fischer, in een interview met Der Spiegel. Hij verwacht dat ook de VS zullen 'terugkeren' naar het platform van de VN-Veiligheidsraad.
Duitsland ondersteunt dat proces door hulp in het vooruitzicht te stellen bij de wederopbouw in Irak, mits deze wordt gevraagd en gecoördineerd door de Verenigde Naties. De regering heeft er een voorkeur voor dat die hulp wordt gefinancierd met Iraakse olie, maar stelt dat niet als absolute voorwaarde.
In 1991 na de eerste Golfoorlog heeft Duitsland voor euro 8,5 mrd bijgedragen aan hulpprogramma's. De mening van Frankrijk en Rusland, dat de wederopbouw gefinancierd en uitgevoerd dient te worden door degenen die de oorlog voeren, deelt de bondsregering niet. En hoewel wordt gehoopt dat er voor het Duitse bedrijfsleven opdrachten te vervullen zijn, wordt ook dat niet op de voorgrond geschoven.
Of Duitsland soldaten uit de Bundeswehr beschikbaar zal stellen voor een VN-missie, blijft voorlopig onbeslist. De bondsregering heeft zo vaak herhaald dat er geen Duitse soldaten naar Irak gaan, dat het voorlopig onverkoopbaar is om over Duitse blauwhelmen te praten.
Maar dat Duitsland een 'comeback' zal maken op het wereldtoneel, lijdt voor de bondsregering - die daarbij puur op zichzelf afgaat - geen twijfel.
- Bouw & Wonen Partners:
