De nieuwe bibliotheek in Noorderwijk, een deelgemeente van Herentals, is het allereerste project in België waarvan de gevels bestaan uit droog gestapelde gevelstenen. In tegenstelling tot het metselen of het verlijmen komt hier geen water of mortel bij te pas. Deze nieuwe bouwtechniek resulteert in een bijzonder strak muurvlak waarbij de kleurnuances en de structuur van baksteen nog beter tot hun recht komen. Bovendien is het ook een bijzonder duurzame techniek vermits de gebruikte bakstenen recycleerbaar zijn in de meest letterlijke betekenis van het woord. Het was trouwens ook de zoektocht naar duurzame bouwprincipes die de architecten (Ontwerpatelier Gebruers & Jannes uit Olen) en de opdrachtgever (stad Herentals) deed besluiten om het ClickBrick-systeem te kiezen.
Het Click-Brick-systeem is een gepatenteerde uitvinding van de Nederlandse baksteenfabrikant Daas. In Nederland werd de techniek al meermaals met succes toegepast, maar nu lanceert De Saegher CRH Clay Products deze techniek ook in ons land. De Saegher heeft in ons land al veel nieuwe baksteentoepassingen geïntroduceerd, maar het ClickBrick-systeem is volgens zaakvoerder Bruno De Saegher zonder twijfel de opmerkelijkste innovatie in lange tijd. “De lijmtechniek gaf al een nieuw elan aan de gevelarchitectuur van baksteen, maar dit gaat veel verder. Door het verlijmen kon men de voegdikte ten opzichte van het traditionele metselen al sterk verminderen door metselmortel te vervangen door lijmmortel. Bij de droogstapeltechniek is behalve voor de bovenste lagen geen enkele mortel of kleefstof nodig. De stenen worden werkelijk droog op elkaar gestapeld waardoor er slechts een minimale schaduw- of schijnvoeg overblijft. Hierdoor krijg je een nog strakker, homogener gevelbeeld. Enkel en alleen de stenen en niet de voegen bepalen het uitzicht.”
Onzichtbare roestvrij stalen clips nemen bij de ClickBricks de rol over van de mortel. De clips passen perfect in de groeven aan de achterzijde van de baksteen en zorgen zo voor een solide verbinding tussen de bakstenen. Verder bestaat het systeem uit speciaal ontwikkelde spouwankers die eveneens met een rvs-clip in de groeven van de bakstenen worden vastgezet. Voor kozijnen, hoeken, lintelen en andere details worden stenen en accessoires op maat gemaakt.
Het was de firma Noordbouw NV uit Herentals die als eerste in ons land de droogstapeltechniek mocht toepassen. “De voorbereiding van de werken vereist bijzondere aandacht”, vertelt gedelegeerd bestuurder André Horemans. “De onderste laag moet zeer nauwkeurig geplaatst worden en verder moeten de detaillering en de verdeling van de stenen in de breedte en de hoogte goed bestudeerd worden. Eenmaal dat het geval is, gaat het stapelen vlot vooruit.”
Het ontbreken van mortel en water biedt nog een hele reeks voordelen. Uitbloeiingen en uitlogingen die bij traditioneel metselwerk vaak de gevels ontsieren, zijn onmogelijk bij de droogstapeltechniek. Bovendien kan het aantal weerverletdagen beperkt worden, doordat er eventueel ook bij regen- en vriesweer gewerkt zou kunnen worden.
Duurzaam bouwen
Zeker op het vlak van duurzaam bouwen vormt het droogstapelsysteem een revolutionaire vooruitgang voor de baksteenindustrie. Door het ontbreken van mortelvoegen isoleert een droog gestapelde muur veel beter én draagt hij wezenlijk bij tot een verkleining van de afvalberg. Doordat alle stenen op maat geleverd worden op de werf, moeten er geen stenen verzaagd worden. En mocht het later nodig zijn om de muur af te breken, kunnen de stenen snel en gemakkelijk gerecupereerd worden zonder dat ze nog zuiver gemaakt moeten worden of andere handelingen moeten ondergaan. Daarmee is de ClickBrick dan ook de eerste echt recycleerbare baksteen.
Dat gegeven vormde voor de ontwerpers en de opdrachtgever de doorslag om voor het ClickBrick-systeem te kiezen. “Duurzaam bouwen werd door stad Herentals als één van de belangrijkste eisen naar voren geschoven bij het uitschrijven van de ontwerpwedstrijd. Vandaar de keuze voor onder meer kalkzandsteen, duurzame houtsoorten, een warmtepomp, zonneboilers, een mechanisch ventilatiesysteem met warmterecuperatie én de droogstapeltechniek”, aldus architect Peter Jannes.
De antracietkleurige stenen worden gestapeld tussen zichtbare metalen U-profielen, hetgeen resulteert in een strakke maar levendige gevelarchitectuur. Dankzij de lichte glans en de subtiele structuur van de stenen, zorgt de wisselende lichtinval voor steeds een andere uitstraling.
De gestapelde bakstenen muren creëren in combinatie met de grote glasvlakken een sterk contrast met het oude gemeentehuis dat geïntegreerd wordt in dit bouwproject. Het project omvat immers niet alleen een nieuwe bibliotheek, maar ook een nieuw gemeentehuis voor Noorderwijk. Hierin worden een aantal gemeentelijke diensten gecentraliseerd waardoor de inwoners van Noorderwijk zich niet langer naar het gemeentehuis van Herentals moeten verplaatsen. Deze diensten krijgen een onderkomen in het oude gemeentehuis dat grondig gerenoveerd wordt. Of hoe het oude gemeentehuis ook het nieuwe gemeentehuis wordt.
Tegen die bestaande bouw wordt dan het nieuwe balkvormige volume gerealiseerd met op het gelijkvloers de centrale inkom en sanitaire ruimtes en op de verdieping de nieuwe bibliotheek. De gevels van de bibliotheek zullen volledig uit glas bestaan met daarvoor een nieuw zonweringsysteem van Renson. Dit zal bestaan uit schuifpanelen die in functie van de zon dicht- of opengeschoven kunnen worden waardoor er geen kunstmatige koeling zal nodig zijn ondanks de grote glasoppervlakten.
De nieuwe bibliotheek en het gemeentehuis zullen in 2009 de deuren openen.
Meer over Nieuwbouw
- Bouw & Wonen Partners:
