Duurzaam Bouwen

Creatief passief met kalkzandsteen

Een sobere, ingetogen woning met een tijdloos en energievriendelijk karakter. Dat was de betrachting van het architectenkoppel Roel Beneens & Ann Heynen toen ze hun nieuwe woning ontwierpen. De woning zit momenteel in de laatste rechte lijn naar de oplevering, maar toch is al duidelijk dat ze hun objectief ruimschoots behaalden.
Roel Beneens en Ann Heynen lieten hun oog vallen op een perceel aan de rand van het centrum van Herk-de-Stad, gelegen in een rustige straat en met een achtertuin die vergezichten biedt op de glooiingen in het aanvangend Haspengauwse landschap. Kortom, het perceel is al een droom voor heel wat bouwheren. En hetzelfde mag gezegd worden over de woning: esthetisch, energetisch en functioneelis het een hoogvlieger.

Spel der assen

De woning presenteert zich aan de straatzijde met een vrij gesloten gevel. Achter die wand gaan de inkomzone, een bureelruimte en een patio schuil. Deze zone wordt door een nachthal – die over de volledige breedte loopt – gescheiden van de andere functies in de woning. De nachthal vormt niet alleen een circulatie- maar ook een zichtas doorheen de woning en via de patio naar de buitenomgeving. In de inkomhal vertrekt nog een tweede as loodrecht op de nachthal die toegang biedt tot de leefruimtes en zicht biedt op de achtertuin. Een derde as loopt langs de achtergevel en verbindt de leefruimtes en ouderlijke nachtruimtes met elkaar. Het architectenkoppel geniet van een slaapkamer aangevuld met badkamer. Verder bevinden zich op het gelijkvloers een tv-hoek, zithoek, eetruimte en keuken. Dewasplaats, annex berging, bevinden zich in een uitbouw waarin ook de garage, fiets- en tuinberging, en het poolhouse onderdak krijgen. De leefruimtes stralen een grote openheid uit. De ruimteverdeling tussen keuken en eetruimte gebeurt middels een kastenwand. “Die reikt niet tot het plafond om het ruimtegevoel te vrijwaren. De zonering tussen de eetruimte en zithoek gebeurt met een schuifwand. Zo kunnen we de ruimte uitbreiden naargelang de behoeften”, verduidelijkt Roel Beneens.
De kleine verdieping is het exclusieve domein voor de twee kinderen van het koppel. Ze hebben er ieder een ruime slaapkamer. “Ook hier worden kastenwanden gebruikt om de ruimte op te delen in een dressing, een slaap- en studeerzone. Iedere kamer heeft verder een natte cel met douche en wastafel. Dankzij deze opvatting kan de bovenverdieping bij een eventuele verkoop nog worden opgedeeld in 4 kamers”, aldus Ann Heynen.

Met de zegen van Monumenten & Landschappen

De schikking van de ruimtes naast elkaar heeft een functioneel voordeel, maar werd ook deels ingegeven door een verplichting van de dienst Monumenten & Landschappen. Ann Heynen verduidelijkt: “Het bouwperceel ligt pal naast een hoeve die als beschermd dorpsgezicht geklasseerd is. Die bescherming geldt ook op de percelen tot 50 meter rondom de hoeve. Ons bouwperceel werd er dus ook door getroffen. Na overleg met de dienst kregen we een toelating om te bouwen, maar de diepte diende beperkt te blijven, analoog met de bouwdiepte van de hoeve van ± 9,5 meter. We kregen wel de toelating om op een beperkte zone dieper uit te bouwen.”
Dat leidt tot een L-vormig grondplan.

Warm ingeduffeld

Op energetisch vlak mag de woning met passiefwaarden uitpakken. De structuur is opgetrokken in Silka-kalkzandsteen – een combinatie van vellingkantblokken en de lijmblok light. Het beschermde volumewerd aangevuld met een 10 cm dikke PUR-isolatie.
“De keuze voor kalkzandsteen was heel overwogen”, geeft Roel Beneens aan. “Het materiaal biedt een goede inertie. We zullen de massa dan ook optimaal benutten voor warmteopslag. Andere voordelen voor ons zijn de druksterkte en de vlakkere muren dankzij de verlijming. Dat maakt dat ze gemakkelijker af te werken zijn en dat de isolatieschil er beter op aansluit.” De woning kreeg aan de achterzijde een 16 meter lange raampartij. Dit voor een maximale relatie met de tuin. Maar op diemanier kan in de winter en in de tussenseizoenen ook optimaal zonnewarmte binnengehaald worden. Oververhitting in de zomer is uitgesloten door het gebruik van 4-seizoensbeglazing in combinatie met geïntegreerde screens.
De kimlaag en dakrand zijn uitgevoerd in Ytong-cellenbeton, op die manier worden koudebruggen op deze delicate aansluitingspunten vermeden.
De verwarming zal gebeuren middels een grond-waterwarmtepomp. De warmteverdeling gebeurt met vloerverwarming, aangevuld met wandverwarming in bepaalde ruimtes. “De warmtepomp haalt zijn warmte uit drie putten op ± 100 meter diepte. Tijdens de warme maanden leveren die putten het nodige koude water voor een passieve koeling. Het water wordt door de circulatiepomp door de leidingen van de vloerverwarming en ventiloconvectoren gepompt, de warmtepomp zelf moet dus niet werken. We hebben met andere woorden een uiterst energievriendelijk koelsysteem”, zegt Roel Beneens.

Weg met tegels

De Silka-blokken bewijzen in deze woning niet alleen structurele en energetische diensten, ook op esthetisch vlak zijn ze creatief toegepast. In de bergingen zijn de vellingkantblokken gestapeld geplaatst – dus niet in verband – waardoor als het ware een tegelmotief ontstaat. Ann Heynen: “Op die manier krijg je toch een apart uitzicht en is geen verdere afwerking van de wanden nodig. Dit vraagt wel een nauwkeurige plaatsing en de nodige zorg en bescherming van de wand in de verdere werffase.”
De woning bevat nog enkele andere esthetische details die het vermelden waard zijn. Zo zijn de dagkanten van de ramen op de verdieping bekleed in zwart metaal. Ook elders komt zwart terug: zo wordt het 3 meter hoge plafond in de leefruimtes zwart afgewerkt. De vloeren worden afgewerkt in cementgebonden gietvloer, een vrij exclusieve tegeltoepassing met een natuurlijk gepatineerde uitstraling.

Drukke agenda

Het architectenbureau Beneens-Heynen heeft een meer dan drukke agenda. Het kantoor combineert vandaag de ontwerpen van particuliere woningen met die van openbare en industriële projecten. Zo leverde het architectenkoppel onlangs de nieuwbouw van de technische dienst in As op. Hier werden een magazijn en kantoren gerealiseerd. De kantoorwanden zijn in Silka-kalkzandsteen opgetrokken.
Dit najaar bouwt Beneens – Heynen een woonproject voor ACE-projects in Genenbos. Het combineert 5 appartementen en 3 geschakelde woningen in een strakke, eenvoudige architectuur. Voor het gemeentebestuur van Lummen en sociale huisvestingsmaatschappij Vooruitzien start nog dit najaar de bouw van een kinderdagverblijf in combinatie met 8 sociale woningen, eveneens in Genenbos op een steenworp van het eerste project.Ook in deze projecten worden Silka-blokken toegepast.

Tekst: Tim Vanhove
Foto's: Dries Van den Brande