De bescherming tegen kwarts in de bouw moet worden verbeterd. Dat stelt promovendus E. Tjoe Nij op basis van haar onderzoek in samenwerking met de Stichting Arbouw. Nadere studie naar effectieve maatregelen acht zij geboden.
Bij 10 procent van de onderzoeksgroep in de beroepen waar veel met kwartsstof wordt gewerkt, stelde zij een kleine vier jaar geleden al een longafwijking vast die mogelijk verband hield met (een aanleg tot) silicose. Een vervolgonderzoek met meer verfijnde apparatuur wijst nu uit dat dit verband terecht is gelegd.
Mondkapjes, natmaken van bouwmateriaal en een goede ventilatie zijn effectieve middelen om het stof uit de longen te houden. Maar een afdoende verlaging van de blootstelling is volgens Tjoe Nij moeilijk realiseerbaar met enkelvoudige maatregelen. Zij beveelt, in afwachting van de resultaten van nader onderzoek, een gecombineerd gebruik van technieken aan. “Zoals de situatie nu is, zou ik zeggen: afzuigen of natmaken én adembescherming.”
Verder zouden werknemers die jarenlang aan kwartsstof zijn blootgesteld, regelmatig moeten worden onderzocht. Weliswaar is silicose niet te genezen, maar tijdige herkenning van aanwijzingen voor de ziekte is nodig om progressie tegen te gaan. “In elk geval zal de stofblootstelling moeten stoppen.”
Bij haar eerste onderzoek stelde ze vast dat ruim de helft boven de maximaal aanvaardbare concentratie (mac) uitkwam. Ondanks alle verbeteringen die de afgelopen jaren in praktijk zijn gebracht, schat ze dat nog steeds velen te veel kwartsstof inademen. Het tot een minimum terugbrengen van het risico op stoflongen is volgens haar echter zeker mogelijk.
Ze waarschuwt vooral voor stoffige klusjes tussen het andere werk door. “Neem natuursteenzagers. De hele dag zagen ze nat, maar dan moet er ook nog wat gebeuren met een slijptol. Dat alleen al kan ze die dag boven de mac-waarde doen uitkomen. “Helaas gebeurt het ook nog steeds dat er helemaal niets wordt gedaan. Gisteren liep ik nog langs een plek waar stoeptegels werden gezaagd zonder dat er voor enige bescherming was gezorgd. Vast ook een klusje tussendoor.”
Emfyseem
Bij 30 procent van de onderzochte groep werd eveneens longemfyseem geconstateerd. “Uit buitenlandse onderzoeken is gebleken dat naast roken ook kwartsstof daarbij een rol kan spelen.” Een vervelende combinatie, weet ze, want silicoseklachten zullen hierdoor eerder en bovendien in ernstiger mate optreden.
De wetenschapper onderstreept dat niet iedereen bij wie een beginnende silicose is geconstateerd daadwerkelijk ziek wordt. “Een deel zal er niets van merken en heel oud worden. Maar van degenen die wel ziek worden, zal een deel vroegtijdig overlijden.”
