Architectuurtentoonstelling Junya Ishigami

De tentoonstelling 'How small?How vast?How architecture grows' - of 'Hoe klein? Hoe groot? Hoe architectuur ontstaat' - is de eerste Europese overzichtstentoonstelling van de Japanse architect Junya Ishigami+associates. Ze bestaat uit meer dan vijftig kleine maquettes die de concepten en de architectuur van Junya Ishigami evoceren.

Over Junya Ishigami en zijn oeuvre
Een architect die wolken bestudeert. Die peilt naar het mysterie van waterdruppels in de lucht die samenklitten tot stapelwolken en zo de wetten van de zwaartekracht trotseren. De wolk als bouwwerk. Of op zijn minst: architectuur nastreven licht als een wolk. Een architect die kolommen in een gebouw schikt als een sterrenhemel zodat mensen plekken kunnen vinden in steeds wisselende constellaties, als sterrenbeelden ... Voor de Japanse architect Junya Ishigami vormt de natuur een onuitputtelijke inspiratiebron. Niet alleen om een raam te openen op de levende schoonheid van de natuur en van natuurlijke processen, maar vooral om de verborgen oerkrachten van die natuur te vertalen in architectuur.

Dat een architect die krachten wil doorgronden, diep in de fysica en thermodynamica duikt om te begrijpen hoe wolken de zwaartekracht tarten, dat alleen al maakt van Junya Ishigami een uitzonderlijk architect. Uitzonderlijk ook omdat zijn werk getuigt van een grote gevoeligheid voor het kind in de mens, voor de verwondering. Binnengaan in de architectuur van Ishigami is als binnengaan in de wereld van 'Alice in Wonderland'.

Architectuur is voor Ishigami immers één groot experiment. Dichter en wetenschapper vinden elkaar in zijn architectuur, terwijl de verbeelding van het kind altijd nabij is: 'Huis van de regen' of 'Huis van de wind'. Of ruimtes maken in de vorm van wolken: "Inspiratie vinden voor nieuwe ruimtes en gebouwen in de vormen van wolken is ontzettend geestig".

Ishigami bestudeert de natuur als beeld, als metafoor of als proces om tot een nieuwe hedendaagse architectuur te komen. Hij zoekt voortdurend - soms in de meest letterlijke zin van het woord - nieuwe horizonten op. Wanneer hij zich bijvoorbeeld afvraagt hoe architectuur tastbaar vorm geeft aan ruimte, dan vindt hij inspiratie in landschappen. In het bijzonder in de manier waarop het landschap vormt krijgt door de horizon en de contourlijnen die zich aftekenen tussen land en lucht, tussen zee en lucht. "Wanneer we nieuwe horizonten willen verkennen," zegt Ishigami, "dan moeten we nadenken over de vorm van de planeet zelf."

Internationaal brak Junya Ishigami (°1974) relatief jong door op de Architectuurbiënnale van Venetië 2008. Met een opmerkelijke installatie van glazen serres rond het Japanse paviljoen wou hij de omgeving errond subtiel veranderen. Bijgestaan en geïnspireerd door de botanist Hideaki Ohba ontwikkelde hij een aantal constructies in glas en staal. In eerste instantie viel ook hier de rankheid van de stalen structuur op. Maar het was Ishigami vooral te doen om het creëren van een bijzonder klimaat voor de planten. Ohba gaf immers te kennen dat 2 à 3 graden temperatuurverhoging een enorm verschil kunnen maken in de soorten plantengroei. De combinatie van serreplanten en ad hoc bijeen geraapt houten meubilair transformeerde de tuin rond het Japanse paviljoen fundamenteel in een plek waar mensen de natuur konden herontdekken als kinderen. Radicaal vernieuwend, doch radicaal geworteld in de traditie, belichaamt Junya Ishigami de paradox van de moderne Japanse cultuur waar natuur cultuur is en cultuur door de natuur wordt voortgestuwd.

Ishigami kan trouwens beschouwd worden als de erfgenaam van een 'geslacht' van architecten dat via Kazuyo Sejima (°1956) over Toyo Ito (°1941) teruggaat tot de metabolische architect Kiyonori Kikutake (1928-2011). Wat Ishigami echter uitzonderlijk maakt, is het koppelen van poëzie aan technische innovatie. Meer dan wie ook zoekt hij naar een architectuur die constructief de grenzen verlegt en zich omschakelt van de statica tot een nieuw soort dynamica.

Over 'How small? How vast? How architecture grows'
De tentoonstelling stelt een vijftigtal projecten tentoon, van kleinschalige interventies ter grootte van glazen flesjes met bloemen tot utopische plannen met steden als landschappen, een berg als theater (of is het een theater als berg?). Ishigami stelt zijn utopieën soms voor met de naïviteit van een kindertekening. Dat werkt niet alleen ontwapenend. Tegelijkertijd evoceert het op een krachtige manier zijn humanistische attitude, zijn streven naar architectuur die het dagelijkse leven opwaardeert. Wanneer hij in 'Forest and City' voorstelt om een buurt vol te planten met bomen, genoeg om een stedelijk landschap te transformeren tot een bos, dan suggereert hij meteen ook een aanzet tot compacter wonen. Tezelfdertijd stelt hij met zijn 'Bath Studies' de vraag hoe we het dagelijkse leven 'comfortabeler' kunnen maken. Niet omwille van gratuit comfort maar met de fundamentele vraag in gedachte: "Moet architectuur van nu af aan nieuwe manieren van leven exploreren?"

Concreet vertaalt zich dat in zijn visie op het rijhuis. Door het rijhuis smaller te ontwerpen, maakt Ishigami ruimte vrij. Deze 'snede natuur' zoals hij dat noemt, deze tuin, overkapt hij met glas zodat er een binnen-buitenklimaat ontstaat. Het huis zelf trekt hij minimaal terug in een soort verticaal meubel, waardoor elke ruimte bijna per definitie deel uitmaakt van de omringende 'tuin'. Het leven met de tuin, met de natuur, creëert volgens Junya Ishigami de conditie voor een meer volwaardige en vervullende levenswijze. Die aandacht en zorg voor natuur, de wil om ruimte te scheppen voor die prachtige, complexe processen van de natuur spreekt uit bijna alle werken op de tentoonstelling.

Door de natuur consistent als metafysische onderbouw te nemen van zijn architectuur en dit meticuleus uit te werken in concrete en utopische projecten heeft Junya Ishigami op enkele jaren tijd niet alleen fundamenteel onderzoek geleverd maar tegelijk de weg getoond naar een architectuur van morgen.

OPENINGSLEZING JUNYA ISHIGAMI do 7 feb 2013 . € 8 / € 5 studenten
TENTOONSTELLING vr 8 feb > zo 16 jun 2013
open wo > zo . 14 > 18 uur en bij voorstellingen / gratis
gesloten maandag, dinsdag, feestdagen
RONDLEIDING zo 24 feb, 17 mrt, 21 apr om 14 uur / reservering tickets@desingel.be of
+32 (0)3 248 28 28 RONDLEIDING OP AANVRAAG max 20 pers., € 60, reservering www.antwerpenaverechts.be