Het onderzoek, uitgevoerd door HIVA van de KU Leuven, kende opvallend veel belangstelling bij jonge architecten. De resultaten werden voorgesteld tijdens de conferentie 'Architectuur in balans?' in het BEL in Brussel, waar 200 architecten en andere betrokkenen aanwezig waren om te reflecteren over de toekomst van het beroep.
Job met passie, maar hoge werkdruk
Negen op de tien architecten vindt zijn of haar werk waardevol en drie op de vier architecten vindt het werk creatief uitdagend. Anderzijds heeft een meerderheid te kampen met stressfactoren, zoals de hoge werkdruk, de toenemende complexiteit en administratie, en de grote verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden."De grootste frustratie is de werklast opgelegd door de stedenbouwkundige administratie. Vaak worden er zaken gevraagd die niets te maken hebben met de gevraagde werken. Dit vraagt héél veel werkuren die totaal overbodig zijn." – architect, anoniem
Kleine bureaus en grote uitdagingen
Het professionele landschap wordt gedomineerd door kleine bureaus en solo-architecten. De overgrote meerderheid werkt als zelfstandige. Vooral bij jonge architecten komt het vaak voor dat ze als zelfstandige werken voor één en hetzelfde kantoor, wat kan wijzen op schijnzelfstandigheid.De grote struikelblokken hangen af van de positie van de architect: ondernemers kijken aan tegen administratieve overlast, loonkosten en aansprakelijkheid, terwijl medewerkers geconfronteerd worden met complex werk en lage verloningen.
"Ik doe mijn werk enorm graag en voel me heel gewaardeerd in mijn werkomgeving. Ik krijg alleen slecht betaald. Ik heb inzicht in de financiële status van het bureau en helaas is het niet mogelijk om de medewerkers een deftig loon te geven, daarvoor brengen de projecten te weinig op." – architect, anoniem
Inkomens heel stuk lager dan bij andere vrije beroepen
Architecten vinden dat hun werk wordt ondergewaardeerd. De vraag die hierbij wordt gesteld is of consumenten wel voldoende op de hoogte zijn van wat een architect allemaal doet.Het werk van architecten valt qua intensiteit te vergelijken met dat van managers of andere vrije en intellectuele beroepen. Het inkomen ligt echter 20% tot 50% lager. Meer dan drie op vier architecten vindt dat zijn vergoeding niet in verhouding staat tot de werklast. Eén op vijf architecten rapporteert een ongunstige financiële situatie, één op de twintig omschrijft de thuissituatie zelfs als zeer ongunstig.
"De job van architect is voor mij zeer gevarieerd, interessant, uitdagend en leuk. Maar de slechte verloning zorgt voor een continu aanwezige druk om uren te kloppen." – architect, anoniem
Architecten stellen zelf oplossingen voor
Aan de deelnemers van het onderzoek werd ook gevraagd welke maatregelen zij naar voor schuiven om correcte verloningen voor elke architect(-medewerker) mogelijk te maken.Zo vragen architecten in de eerste plaats om:
- richttarieven, referentiebedragen en/of benchmarks
- snellere doorlooptijden en vlottere vergunningsprocedures
- een duidelijk deontologisch statuut om schijnzelfstandigheid te voorkomen
- een voorbeeldrol voor de overheid: met betere voorwaarden voor aanbestedingen en billijke vergoedingen bij wedstrijden
- een actualisering van de architectenwet van 1939, met een inperking van de verantwoordelijkheden en verzekeringsplicht
Naar een beroep dat loont
Anton Draye, voorzitter van de Orde van Architecten: "De resultaten van het onderzoek vormen een stevige basis om parlementaire discussies in gang te zetten om het wetgevend kader voor de architectuur te verbeteren. Samen met onze partners willen we bouwen aan een eerlijkere toekomst voor het beroep, aan een beroep dat loont – in alle betekenissen van het woord."Het onderzoek werd gefinancierd en georganiseerd door de Orde van Architecten - Vlaamse Raad en kwam tot stand in samenwerking met Netwerk Architecten Vlaanderen, de Beroepsvereniging voor Architecten, de G30, Belgian Architects United, Bouwmeester Maître Architecte en het Vlaams Architectuurinstituut.
