Afkoeling gezocht voor heter wordende steden

Architecten en stadsplanologen moeten veel meer rekening houden met de klimaatverandering.

De temperatuur op zogeheten 'warmte-eilanden' in steden kan negen graden verschillen met die op het omliggende platteland. Dat leidt tot veel onnodige sterfgevallen.

Volgens onderzoeker Gerd Jendritzky van de afdeling Humane Biometeorologie van de Duitse Weerdienst, staat in bouwverordeningen weliswaar dat er rekening dient te worden gehouden met de klimatologische aspecten, maar gebeurt dit in de praktijk nauwelijks. Daardoor komt in hete zomers in sommige steden de temperatuur zelfs ’s nachts niet onder de negentien graden.
Dat, gecombineerd met een gebrekkige preventie in bij voorbeeld de ouderenzorg, leidt tot een veel hogere sterfte dan nodig. Zo gaf de hittegolf van 2003 in Frankrijk circa 15.000 extra sterfgevallen, in Duitsland 7000 à 8000 en in Nederland circa 1000 tot 1400.
Jendritzky: “Voor Duitsland zijn dat evenveel als er jaarlijks in het verkeer sterven. Een groot deel van die mensen is overleden omdat onze steden niet gebouwd zijn op warmte. Woonblokken waar de hele dag de zon op staat te branden, kunnen ’s nachts niet afkoelen omdat ze verkeerd zijn gebouwd. De warme lucht kan eenvoudig niet weg.”
Bij een andere, hittebestendige bouw, moet zoveel mogelijk worden afgezien van airconditioning. Jendritzky: “Los van het energievraagstuk, zorgt mechanische airconditioning ervoor dat de temperatuur buiten op straat omhoog gaat. Dat effect zie je bij voorbeeld in een stad als Tokio. Natuurlijke ventilatie kan net zo effectief zijn. Wat dat betreft kunnen we beter een voorbeeld nemen aan Italiaanse en Spaanse steden. Daar was de hitte vorig jaar misschien nog wel erger dan in West-Europa, maar door een andere stedenbouw overleden daar veel minder mensen. Tot nu toe zijn we in Duitsland uitsluitend gericht geweest op isolatie en het binnen houden van de warmte. Bij de bouw van de toekomst zullen we echter ook rekening moeten houden met extreme hitteperioden.”

Toekomst
Stadplanologen zijn tot nu toe volgens Jendritzky weinig gevoelig voor klimatologische argumenten. “Ik heb vaak de indruk dat zij voor de verre toekomst bouwen, en niet voor het heden. Ik vind echter dat elk mensenleven het redden waard is.”
Zijn er dan alleen maar nadelen aan ‘hete steden’? Natuurlijk niet, geeft Jendritzky ruiterlijk toe. “Mensen kunnen in de zomer langer op het terras rondhangen, bloemen en bomen bloeien eerder en langer, en het wegdek vriest in de winter minder vaak op. Ook daar kun je bij de stedenbouw rekening mee houden.”