Kunstenaar Joop Steenbeek (85) is in de greep van de Middeleeuwen en wil een kasteel bouwen in de weilanden van Coevorden.
Kunstenaar Joop Steenbeek (85) is in de greep van de Middeleeuwen. Hij wil de sfeer van ruwheid, kwetsbaarheid en romantiek uit die tijd voelen en beleven. Daarom bedacht hij een toeristenattractie: de bouw van een middeleeuws kasteel in de weilanden van Coevorden. “Drenthe met Constantinopelse vestingmuren. Het lijkt me prachtig.”
Steenbeek, in 1918 geboren in Amsterdam, is een drukbezet man. Hij jaagt, schildert, reist, maakt beeldhouwwerken en werkt al vijf jaar aan een ambitieus project: de bouw van Castellum, een middeleeuws kasteel. In zijn woonkamer in Coevorden staan grote kartonnen platen waarop de eerste contouren van een stenen burcht zijn getekend, die 40 bij 40 meter moet worden.
Op de prent werken bouwvakkers met trekzagen en houten hijskranen. De steigers, die gemaakt zijn van hout en touw, zien er gammel uit. Steenbeek ziet zichzelf al op de bouwplaats lopen. “Het lijkt me geweldig. Je werkt met authentiek gereedschap, maakt zelf materiaal in steenovens en hebt alle tijd van de wereld. Het kasteel hoeft niet af. De bouw is het doel.”
De bedenker verwacht dat de bouw van het Castellum 25 tot 100 jaar kan duren. Hij denkt hierbij aan de onvoltooide kathedraal in het hartje van Barcelona van Antoni Gaudí, waar al honderd jaar aan wordt gebouwd. Een lang tijdspad is volgens hem prima, want een burcht verpaupert niet en zo’n object moet je in alle rust realiseren.
Promotiedorp
Om het bouwproject commercieel aantrekkelijk te maken wil Steenbeek in de nabijheid van de burcht een promotiedorp bouwen met winkels en eethuisjes met bijzondere gerechten zoals everzwijn. Verder rekent hij op subsidies van overheden en bedrijfsleven. De bezoekers betalen entreegeld.
Iedereen moet ook op de bouwplaats kunnen komen werken, vindt Steenbeek. Vakmensen, mensen met een taakstraf, werklozen, maar ook studenten in opleiding. De 85-jarige hoopt zelfs dat de bouwplaats een perfect opleidingsinstituut kan worden voor authentieke bouwkunst. “Bij Castellum werken mensen met hun handen. Bouwers van nu doen bijna alles met machines, maar een echte vakman weet hoe het materiaal voelt dat hij bewerkt.”
Steenbeek wilde na zijn studie bouwkunde aan de hts in Utrecht een architectuuropleiding volgen in Zürich. Door de oorlog belandde hij echter in het bedrijf van zijn vader (zilverfabriek Gerritsen en Kempen). Dertig jaar was hij directeur van drie zilverfabrieken. Hij woonde in die tijd met vrouw en drie kinderen in Coevorden. Op zijn vijftigste stapte hij uit het bedrijf en werd kunstenaar. “Het was een bevrijding.”
Naast schilderen en beeldhouwen maakte hij plannen voor grote bouwobjecten. Ooit vervaardigde hij een maquette van de slag bij Ane die op 28 juli 1227 ten zuidwesten van Coevorden plaatsvond. Maar de maquette met grote poorten en vestingmuren belandde in de prullenbak. Als het aan Steenbeek ligt, loopt het met Castellum heel anders af. Dit gevoel werd vijf jaar geleden versterkt na een bezoek aan het Franse stadje Guédelon, zo’n 100 kilometer ten zuiden van Orléans. Daar bouwt de Belg Michel Guyot ook een middeleeuws kasteel.
Toen Steenbeek ontdekte dat zijn eigen idee geen unicum was, sprong hij in zijn kampeerbusje om het Franse project met eigen ogen te aanschouwen. Hij was niet alleen geïnteresseerd in de bouwput, maar wilde vooral weten of zo’n plek toeristen trok. Aangekomen op het parkeerterrein telde hij direct de bussen en auto’s. “Het terrein stond vol. Ik was overtuigd van het succes.”
Bezoekers
Na zijn reis werden de eerste tekeningen van Castellum gemaakt. Een historicus van de Universiteit van Amsterdam bracht een positief advies uit en een haalbaarheidsstudie schatte het aantal bezoekers per jaar op duizenden. De stichting Castellum vond dat de lokatie moest komen in Coevorden, tussen het Alte Picardiekanaal en de waterstroom Schoonerbekerdiep. “Op dezelfde plek liggen nog steeds verdedigingswallen die ooit de burgers van Coevorden tegen het kwaad beschermden”, zegt Steenbeek.
De gemeente Coevorden is in eerste instantie niet afwijzend, maar geeft nog geen duidelijkheid over de locatie en de bouwvergunning. Steenbeek wacht al drie jaar. Een woordvoerder van de gemeente: “Er is geen nieuws te melden. We zijn op de hoogte van de plannen, maar het project heeft geen prioriteit. We hebben het nu te druk met andere bouwprojecten, zoals bijvoorbeeld het stadscentrum.”
De woordvoerder verwacht dat de nieuwe burgemeester, die op 1 januari is aangetreden, binnenkort op de hoogte wordt gesteld van Castellum en het onderwerp over een paar maanden op de agenda van het college van B en W komt.
Steenbeek blijft intussen afwachten. “De haalbaarheid van mijn plan wordt in Frankrijk bevestigd. Wat daar kan, kan in Coevorden ook. Zolang ik kan tellen, zet ik me er honderd procent voor in.”
