De Schipholtunnelzaak was voor iedere betrokkene een molensteen. De schikking die getroffen is, mag weliswaar zuur smaken, het was het hoogst haalbare. Een hoog staaltje van vindingrijkheid om iedereen blij te maken.
DEN HAAG - Een schikking die neerkwam op 'iedereen blij': het openbaar ministerie, de betrokken ministeries, de ondernemers en de Nederlandse Spoorwegen. Gisteren werd duidelijk tijdens de verhoren van de parlementaire enquête bouwnijverheid dat de schikking in de fraudezaak rond de Schipholtunnel een sterk staaltje denkwerk is.
Broekzak-vestzak, was de term die het meest bleef hangen. De Nederlandse Spoorwegen betaalde het ministerie van verkeer en waterstaat 50 miljoen terug, maar dat ging af van de winst die sowieso naar het ministerie zou gaan. De bouwers betaalden de NS elk 10 miljoen gulden, maar een van de twee bouwers, Strukton, is een volle dochter van de NS. De andere bouwer, HBG, was de tien miljoen kwijt, maar liet daar zeker geen traan om.
Wat ging vooraf. In 1998 berichtte De Telegraaf dat het helemaal mis was met de bouw van de spoortunnel onder Schiphol door. Met valse facturen zou opdrachtgever NS, en daarmee de belastingbetaler, tientallen miljoenen zijn ontfutseld.
Nu is inmiddels duidelijk dat er inderdaad valse facturen waren en dat er inderdaad flinke winst is geboekt op de bouw van de spoortunnel, maar dat de relatie tussen de twee er niet is.
De valse facturen waren bedoeld om winst die KSS (een dochter van Strukton en HBG) op de bouw maakte, door te sluizen naar de moederbedrijven. Daartoe stuurden de moeders aan KSS bedachte nota's, waar geen feitelijke prestatie tegenover stond. Met de nota's werd niemand benadeeld omdat het alleen om overhevelen van winst ging. Wel is het opstellen van zulke nota's valsheid in geschrifte en dus strafbaar. Het openbaar ministerie had alle bewijzen in handen om deze zaak voor de rechter vervolgd te krijgen.
Wat daarnaast speelde is een twist over de hoge winsten die op de tunnelbouw werden behaald. Het ministerie van verkeer en waterstaat (V en W) meent dat de bouwers er geen recht op hadden. Die winsten hadden terug naar opdrachtgever NS moeten gaan.
Ook daar heeft het openbaar ministerie naar gekeken. Echter, door de onduidelijkheid van het contract tussen NS en de bouwondernemingen is de stelling van V en W niet hard te maken. De bouwers menen, overigens net als NS, dat ze het contract goed uitlegden en dus alle recht hadden op de winsten. Waar de waarheid in de twist ligt, is tot op de dag van vandaag niet duidelijk omdat de zaak geschikt werd. Vele juristen hebben zich er over gebogen, maar ook zij werden het niet eens. Alleen een rechter had uitsluitsel kunnen geven.
Uiteindelijk wilde iedereen er vanaf. Doordat in de beeldvorming de valse nota's direct aan de hoge winsten werden gekoppeld, eiste de Tweede Kamer hard optreden en dat er miljoenen aan NS verstrekte subsidie terug betaald zouden worden.
De koppeling was echter niet te maken, zo heeft het OM duidelijk vastgesteld. Op basis van de valse facturen, zou dus geen subsidiegeld kunnen worden terug gevorderd. De valsheid in geschrifte zou hooguit voor de rechter een boete kunnen opleveren van een miljoen gulden per bedrijf.
Zo'n veroordeling zou echter funest zijn voor de ondernemingen. Daarmee zouden ze uitgesloten zijn van verdere overheidsopdrachten. Dus wilde alle partijen schikken. De ondernemers konden dan doorbouwen (,,commercie is belangrijker dan rechtvaardigheid''), Netelenbos kreeg toch miljoenen terug en het openbaar ministerie bespaarde zo spaarzame zittingsdagen in een zaak die hooguit drie miljoen boete zou opleveren.
- Bouw & Wonen Partners:
