De meeste partijen in de Tweede Kamer hebben instemmend gereageerd op het rapport van de parlementaire enquêtecommissie Bouwnijverheid. De SP wil schadevergoeding, de VVD houdt voorlopig vast aan minister Korthals.
Minister De Boer van Verkeer en Waterstaat heeft aangekondigd het aanbestedingsbeleid 'ingrijpend' te wijzigen. De SP en de VVD willen de schade verhalen op de aannemers.
De Boer is tevreden over het werk van de commissie. Hij noemt het rapport 'belangrijk en helder'. Op grond van de harde conclusies stelt hij dat zijn ministerie meer 'manoeuvreerruimte' bij het sluiten van contracten met bouwbedrijven.
Minister Kamp van VROM liet, als coördinerend minister voor de bouw, weten dat het kabinet de opsporingsmogelijkheden van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) wil vergroten. Het toezicht op de bouwbedrijven moet worden verscherpt en er moeten strengere sancties komen tegen frauderende bedrijven.
SP: Geld terug
De SP vindt dat bedrijven de schade die de overheid heeft opgelopen door het ondergrondse systeem van vooroverleg, moeten terugbetalen. De partij noemt de conclusies over rol van accountants schokkend. "Zij blijken niet de vertrouwenspersoon van het maatschappelijk verkeer te zijn die zij zo graag beweren te zijn." Daarnaast blijkt volgens de fractie uit het rapport dat het besef dat de overheid integer moet zijn "nog niet echt is doorgedrongen in alle lagen van de overheid". Daarom moet hier meer 'werk van worden gemaakt'.
De commissie-Vos concludeert verder dat minister Korthals van Defensie vorig jaar als minister van Justitie de Kamer onjuist heeft geïnformeerd over de Schipholtunnelfraude. "Dat is een ernstige fout, die normaal gesproken tot consequenties voor de minister moet leiden." Hoe dat nu afloopt, hangt volgens de SP af van het tijdstip van het debat in de Tweede Kamer, dat waarschijnlijk pas na de verkiezingen wordt gehouden.
SGP: Afnemend respect voor gezag
De SGP noemt het "ronduit zorgwekkend" dat in de bouwsector de regels systematisch aan de laars zijn gelapt. De commissie legde zelf bloot dat ook in de installatiebranche in vooroverleg prijsafspraken zijn gemaakt. De SGP vraagt zich af of onderzoek in andere sectoren niet "eenzelfde onthutsend beeld" zou opleveren. De partij maakt zich zorgen over "gedoogsituaties" en afnemend respect voor gezag en regelgeving.
"Verrast" is de SGP door het harde oordeel over het Openbaar Ministerie. Dat er "miscommunicatie" was met de minister, moet de "verantwoordelijke bewindslieden zwaar worden aangerekend."
CDA: Schimmenspel ging door
De CDA-fractie vindt de uitkomsten van de parlementaire enquete Bouwfraude 'schokkend'. Ondanks het Europees verbod op prijsafspaken "heeft het schimmenspel in de bouw zich onverkort voortgezet", aldus Tweede-Kamerlid Atsma. Volgens de CDA-er werd "de cultuur van regelen en de andere kant op kijken als gewoon ervaren." Atsma noemt het onacceptabel dat falend toezicht van de Nederlandse Mededingingsautoriteit en het Openbaar Ministerie deze praktijken mogelijk hebben gemaakt.
Om het vertrouwen in de bouwsector te herstellen moet volgens hem de wet- en regelgeving over mededinging, aanbesteding en toezicht worden aangepast. Ook moet de handhaving drastisch verbeteren. "Het wordt tijd dat de bouw niet langer bekend staat als een sector waar de kans op onregelmatigheden groot is", stelt Atsma. Hij denkt onder meer aan een coördinerend minister voor het bouwbeleid. Over het 'harde tot zeer harde oordeel' dat de enquetecommissie velt over enkele oud-bewindslieden laat het CDA zich nog niet uit. De fractie wil eerst hoor en wederhoor toepassen en met de commissie van gedachten wisselen.
GroenLinks: Helder overzicht
GroenLinks gaat voluit achter het rapport staan. "Het rapport geeft een helder overzicht van structurele overtredingen van de wet door bouwondernemingen, met forse prijsopdrijving en kosten voor de samenleving tot gevolg", vindt fractieleidster Halsema. "Het rapport toont aan dat het fundamenteel mis is met de bestuurlijke en bedrijfsmatige cultuur in Nederland."
GroenLinks bepleit een meldingsplicht voor accountants bij constatering van overtredingen. Ook wil GroenLinks dat bestuurders en commissarissen van bedrijven niet alleen administratief rechtelijk beboet, maar ook strafrechtelijk vervolgd kunnen worden voor kartelpraktijken.
PvdA-Kamerlid Kalsbeek stelt dat haar fractiegenoot Netelenbos als minister van Verkeer weliswaar 'had moeten weten' dat er veel mis was in de bouwwereld, maar die kennis ontbeerde. De commissie oordeelde dat Netelenbos te goedgelovig is geweest richting aannemers.
VVD schermt bewindslieden af
VVD-fractieleider Zalm wil nog geen oordeel geven over zijn partijgenoot minister Korthals van Defensie, die volgens de commissie de Tweede Kamer "onjuist heeft geïnformeerd". Zalm vindt dat Korthals eerst de gelegenheid moet hebben tot "wederhoor". Hij is "een beetje verbaasd" over de stelligheid van de commissie. Hij noemt de kritiek ook een "detail in het hele rapport."
Voormalig VVD-minister Jorritsma van Economische Zaken ziet volgens Zalm nu ook zelf in dat het "niet verstandig was" om na een schaatswedstrijd in een privé-vliegtuig van bouwondernemer Koop te stappen. Ze deed het om op tijd bij een vergadering van de ministerraad te zijn, aldus Zalm, die dit "betrekkelijk onschuldig" noemt.
De VVD-voorman vindt ook dat nu blijkt dat er in de bouw onnodig hoge prijzen zijn berekend na onwettigge afspraken over marktverdeling. Bovendien worden hierdoor slecht functionerende bouwbedrijven kunstmatig in stand gehouden. Zalm vindt ook dat het Openbaar Ministerie moet proberen de schade van de bouwfraude te verhalen op de aannemers.
