Park verbindt Oost- en West-Berlijn

Op de plaats waar veertien jaar geleden nog De Muur stond die Oost en West van elkaar scheidde, ligt nu een bijzonder park dat bol staat van de symboliek. Meest opvallende detail is wel een om zijn as draaiende grassculptuur van 450 meter lang als een teken van rust en eenvoud tussen het uitbundig vormgegeven nieuwe derde centrum van Berlijn. DS landschapsarchitecten uit Amsterdam is verantwoordelijk voor 'Zwei Parks am Potsdamer Platz' in het hartje van Berlijn.

Landschapsarchitecten Bruno Doedens en Maike van Stiphout die het park ontwierpen, leggen uit wat hun drijfveren waren bij het tot stand komen van dit toch wel ongewone park: "Door de uitgesproken vormgeving kan het park de dialoog aangaan met de omliggende bebouwing die erg modern is. Het maakt de openbare ruimte karakteristiek en herkenbaar. Maar ook de diversiteit in gebruik vereist een eenduidig concept." In het park komen immers zeer verschillende mensen samen, zoals omwonenden, zakenmensen, bezoekers en toeristen die allen hun eigen wensen en eisen hebben. Doedens: "De sculpturale ingreep geeft iedereen ruimte tot vrije interpretatie. Ruimte, waarin geen programma wordt gedicteerd, maar waarin mogelijkheden worden geschapen voor een spontane en steeds wisselende beleving."

De architecten kwamen tot het ontwerp nadat Berlijn in 1995 een internationale prijsvraag uitschreef voor het bedenken van twee stadsparken aan de Potsdamer Platz, het nieuwe derde centrum van Berlijn. Uit 150 inzendingen koos de jury het voorstel voor één park dat bestaat uit twee autonome parken: het Henriëtte-Herz-Park en het Tilla Durieux-Park van DS Landschapsarchitecten. In 2002 werd het eerste park, het Henriëtte-Herz-Park al geopend. Dit project, naar een idee van beeldend kunstenaar S. Koren, symboliseert de 'gebroken aarde', wat zich uit in grote schotsen gras van vijftien meter lang, opgesloten in granieten wanden, die uit elkaar schuiven. Doedens legt uit: "Dit park verwoordt het 'breken en samengaan' van een volk, een land, Oost en West, de stad Berlijn, de Potsdamer Platz." Het betreft een grasmat die in vieren gebroken van het opbollend vlak afschuift. De scheuren zijn paden met granieten keerwanden. Het park is de schakel tussen de nieuwe hoogbouw rond de Potsdamer Platz en het lommerrijke oude stadsbos Tiergarten. Op het hoogste punt van het park ontvouwt zich het stedelijke panorama. Het tweede park - dat onlangs officieel aan de stad werd gegeven - heeft een oppervlak van maar liefst 2,5 hectare. Het park kenmerkt zich door een om zijn as torderende grassculptuur van 450 meter lang die ligt tussen de nieuwbouw en cafés met terrassen, winkels, bioscopen, etc. Doedens: "Met één grote, eenvoudige ingreep hebben we getracht de ruimte tot leven te brengen. De sculpturen hebben we zo gemodelleerd dat het lijkt alsof ze ronddraaien. Die draaiing verbeeldt het continue van de stad. Die staat nooit stil, maar is altijd in beweging. In het midden staan vijf enorme wippen, klaar om gebruikt te worden."

Symboliek
Hoewel Doedens erkent dat het park een grote mate van symboliek in zich heeft, benadrukt hij met klem dat dat ondergeschikt is aan de functie van het park. "Mensen komen hier samen, lunchen, picknicken en wandelen." Ook dat het een allesbehalve traditioneel park is, bevestigt de architect. Aanvankelijk was er ook weerstand van omwonenden en burgers. Zij meenden dat een park van deze omvang er eentje van het volk moest zijn en moet voldoen aan de eisen die burgers stelden zoals een waterpartij, bomenrijen en wandelpaadjes. Volgens Doedens is het echter gewoon een kwestie van wennen. "Kijk, het is een nieuwe interpretatie van ruimte. Dit park heeft een bijzonder groot effect en is erg aanwezig. Dan moeten mensen fysiek iets overwinnen." Het bewijs dat hij gelijk heeft, is inmiddels al geleverd, zo stelt de ontwerper zelf. De afgelopen tijd bezochten bijzonder veel mensen het park en dat terwijl het nog niet eens af was.

Het park heeft iets onoverwinnelijks, meent de ontwerper. "Bijzonder vind ik ook dat het park verandert met de seizoenen en weersinvloeden; als er sneeuw op de sculpturen ligt, ziet het er weer totaal anders uit dan wanneer de zon schijnt en het graniet sterk reflecteert. In eerste instantie lijkt het allemaal erg eenvoudig en simpel, maar als je beter kijkt, heeft het park heel veel gezichten, een beetje zoals een femme fatale."