Kunstberg wordt Brussels erfgoed

Op initiatief van de staatssecretaris voor Erfgoed Pascal Smet heeft de Brusselse regering besloten om de Kunstberg te beschermen als Brussels erfgoed. “De Kunstberg, de esplanade met de tuin van Pechère, het standbeeld van Koning Albert I en ook de interieurs en het meubilair van de Koninklijke Bibliotheek maken deel uit van ons Brusselse erfgoed. Deze prachtlocatie geeft Brussel vorm en bepaalt mee de identiteit van onze stad. De bescherming verzekert de toekomst van de Kunstberg zonder eventuele aanpassingen onmogelijk te maken. Dit is een architecturaal belangrijke plek in onze stad. We moeten er dan ook voor zorgen dan deze plek respectvol behandeld en goed onderhouden wordt. Het Gewest beschermt haar erfgoed. De federale overheid staat in voor het onderhoud ervan,” zegt Pascal Smet.

Historiek

Architecten Jules Ghobert en Maurice Houyoux ontwierpen de Kunstberg, een monumentale plek tussen het Koningsplein en het Albertinaplein die tussen 1954 en 1969 werd gebouwd. Landschapsarchitect René Pechère verzorgde de aanleg van de tuinen.

Iedereen kent het resultaat of heeft herinneringen aan deze plek. Imposante trappen leiden naar de uitgestrekte esplanade in de vorm van een terrastuin. Aan weerszijden maken classicistische gebouwen het plaatje compleet. Hogerop kan je de kerk van Sint-Jacob-op-Koudenberg (Koningsplein) zien, terwijl je naar de andere kant het panorama met de toren van het stadhuis op de Grote Markt kunt bewonderen.

Hoewel de statige gebouwen zich sterk van elkaar onderscheiden, zijn ze verbonden door een strakke symmetrie. In het noorden staat het Paleis van de Dynastie en het voormalige Congrespaleis (1958), een kantorencomplex met winkelgalerij en in het zuiden de Koninklijke Bibliotheek Royal Albert I of KBR (1969).

De architecten zijn erin geslaagd om het Koningsplein en de Grote Markt, die toen al trekpleister waren en de Koninklijke Bibliotheek en het ruiterstandbeeld van Koning Albert l, toen nog nieuwe monumenten in de verf te zetten. Via het reliëf van de Kunstberg konden ze het stadslandschap in scène zetten en de monumentale gebouwen errond benadrukken.


Landschapsarchitect René Péchère speelde een sleutelrol in hoe de Kunstberg er vandaag uitziet. Van zijn klassiek eigentijds ontwerp in verschillende compartimenten bestaat vandaag nog steeds het centrale deel. Hij was de eerste in Europa die op zo’n grote oppervlakte hangende tuinen ontwierp. Ze zijn dan ook internationaal bekend. Samen met de beschermde tuinen van de Villa van Buren (Ukkel) is deze tuin een van zijn meest belangrijkste verwezenlijkingen.

De hoogteverschillen, beeldhouwwerken en fonteinen van verschillende kunstenaars zijn vandaag getuige van de Belgische beeldhouwkunst in het midden van de 20ste eeuw (Oscar Declerck, Oscar Jespers, Gustave Jacobs, Dolf Ledel, Charles Leplae, Marcel Rau, enz.). Dit alles sterk beïnvloed door de art-decostijl. Van deze werken is het ruiterstandbeeld van Koning Albert I van Alfred Courtens ongetwijfeld het meest symbolische. Courtens staat vooral bekend om zijn monumentale klassieke werken, zijn portretten van de Belgische dynastie en zijn borstbeelden van ambtenaren, vol kracht en grootsheid.

Ook in het interieur komt deze functionele en statige architectuur tot uiting. Dat zie je vooral aan het overvloedig gebruik van marmer en modernistisch meubilair in de inkomhallen en trappenhuizen, bijvoorbeeld de koninklijke loge en de vergaderzaal The Arc. De inrichting werd zeer waarschijnlijk toevertrouwd aan de firma Kortrijkse Kunstwerkstede Gebroeders De Coene, die eind jaren vijftig de inrichting van de hele Koninklijke Bibliotheek verzorgde. Zij verwierven tijdens het interbellum internationale faam met de productie van gelamineerde houten meubilair.

De delen van de Kunstberg worden door hun historische, esthetische, artistieke, technische, landschappelijke, stedenbouwkundige en folkloristische waarde definitief beschermd:

• de esplanade, met inbegrip van de centrale tuin van René Pechère en de zijtuin in het noorden langs de straat, evenals de beelden en de fonteinen
  
• het ruiterstandbeeld van Koning Albert I
  
• de gevels en daken van het oude Congrespaleis aan de Kunstberg, - de inkomhal aan de kant van Ravensteinstraat
  
  • de hoofdingang aan de kant van de esplanade, versierd met de muurschildering van Paul Delvaux
    
  • de receptieruimte, versierd met de muurschildering van René Magritte
    
  • het hoofdtrappenhuis met de muurschildering van Louis Van Lint en het beeldhouwwerk van Dolf Ledel
    
  • de koninklijke loge - met inbegrip van het originele decor en meubilair
    
  • de conferentieruimte The Arc op de tweede verdieping – met inbegrip van het originele decor en meubilair
• de gevels, de daken en de zuidoostelijke patio van de Koninklijke Bibliotheek Albert 1 (of KBR), gelegen Kunstberg 28 - Keizerslaan 2-4- Gerechtsplein 8-9-10, evenals bepaalde binnenruimten, de decoratieve inrichting en het meubilair ontworpen door de onderneming Kortrijkse Kunstwerkstede Gebroeders De Coene die er een volwaardig onderdeel van zijn:
  
  • de historische inkomhal met zijn vestiaire en telefooncellen
    
  • het hoofdtrappenhuis
    
  • de twee secundaire trappenhuizen gevestigd aan weerszijden van de vleugel van de Keizerslaan
    
  • de leeszaal van de afdeling Hedendaagse drukwerken, met onthaalruimte, uitleenbalies, de cataloguszaal, de bibliografieruimte en de werkzaal op de mezzanine
    
  • de leeszalen van de speciale afdelingen, i.e. Oude en kostbare drukwerken, Handschriften evenals Kaarten en plannen
    
  • de conferentiezaal
    
  • het auditorium van de Muziekafdeling
    
  • de cafetaria
    
  • de ambtswoning van de conservato
    
  • de zaal van het “Museum” in de vleugel van de Keizerslaan,
    
  • de raadzaal
    
  • het bureau van de conservator
    
  • de bureaus van de administratie in de vleugel aan de Keizerslaan