Korthals wist waarschijnlijk niet van schikking

Oud-secretaris-generaal van Justitie Borghouts heeft op 2 juli 2001 niet gehoord dat OM-topman De Wijkerslooth tegen voormalig minister van Justitie Korthals iets heeft gezegd over de schikking van de Schipholtunnel-fraude. Daarmee pleit hij Korthals goeddeels vrij, die zegt dat hij pas op de hoogte raakte toen de schikking al praktisch een feit was.

Borghouts werd vanmiddag verhoord door de enquêtecommissie die onderzoek doet naar de bouwfraude. Borghouts verklaring is belangrijk, omdat hij aanwezig was bij het maandagochtendoverleg van De Wijkerslooth en Korthals op 2 juli 2001. Overigens sluit Borghouts niet uit dat De Wijkerslooth met Korthals over de schikking gesproken had voordat hij de ruimte betrad waarin het overleg werd gehouden.

Volgens De Wijkerslooth, die ook is verhoord, heeft hij Korthals 2 juli wel degelijk ingelicht over de aankomende schikking. Dat zou betekenen dat Korthals later de Tweede Kamer verkeerd heeft ingelicht toen hij zei dat hij daar niets van wist. Tijdens zijn verhoor voor de bouwfraudecommissie vertelde Korthals later weer zich achteraf wel te herinneren dat De Wijkerslooth iets over een schikking heeft gezegd, maar dat dat zonder veel nadruk gebeurde.

Not done
Borghouts bekende onlangs telefonisch met Korthals gesproken te hebben over de zaak. Dergelijk contact is eigenlijk not done tijdens een onderzoek. Volgens Borghout heeft hij Korthals gezegd dat hij pertinenter had moeten zijn tijdens zijn verhoor voor de commissie, en duidelijker had moeten zeggen dat hij zich niet herinnerde dat De Wijkerslooth het over de schikking had gehad.

Dat de schikking zo snel werd afgewikkeld na de Zembla-uitzending die vorig jaar november de zaak aan het rollen bracht, komt door de bouwbedrijven HBG en Strukton die bij de Schipholtunnelfraude betrokken waren. Volgens Borghouts hebben het Openbaar Ministerie en het ministerie van Verkeer & Waterstaat daarin geen enkele rol. Eerder waren er vermoedens dat toenmalig minister van Verkeer Netelenbos de zaak had willen bespoedigen om de Tweede kamer voor een voldongen feit te kunnen plaatsen.

Vernietigen
Tijdens het verhoor van adjunct-directeur Spaargaren van Koop Tjuchem bleek dat een medewerker van het bouwbedrijf de nieuwe schaduwboekhouding heeft vernietigd na de Zembla-uitzending. In 1998 was de oude schaduwboekhouding al verdwenen. Spaargaren opende de laatste dag van verhoren van de enquêtecommissie die onderzoek doet naar de bouwfraude.

Volgens Spaargaren was de oude schaduwadministratie gestolen uit het huis van zijn medewerker Handgraaf. Oud-directeur en klokkenluider Bos zegt hem daarna in drie vuilniszakken aan zijn deurklink gevonden te hebben. In 2001 trad hij ermee naar buiten.

Ontvluchten
Naar het verhoor van Spaargaren was vol spanning uitgekeken, maar het bracht weinig verrassingen. Spaargaren had bij een eerdere oproep verstek laten gaan omdat hij in het buitenland op vakantie was. Kwade tongen beweerden dat hij de commissie wilde ontvluchten.

De adjunct-directeur van de wegenbouwdivisie van Koop Tjuchem werd ondervraagd over "het smeren van ambtenaren" en de manier waarop de schaduwboekhouding van Koop Tjuchem werd bijgehouden. Het verhoor draaide met name om de bedragen die in de schaduwadministratie stonden vermeld.

Volgens Spaargaren gaan die bedragen niet echt over tafel. Hij was de zoveelste die voor de commissie uitlegde dat het om een systeem met virtuele tegoeden gaat, dat bouwbedrijven gebruiken om werken onderling te verdelen. "Het zijn pepernoten, en het gaat erom uiteindelijk geen pepernoten meer over te houden."

Na het verhoor wilde Spaargaren een verklaring afleggen over zijn eerdere afwezigheid. Van commissievoorzitter Vos kreeg hij daar geen gelegenheid voor. Wel kon Spaargaren nog aantekenen dat hij vond dat de commissie te weinig moeite heeft gedaan om hem tijdens zijn vakantie te bereiken: "U staat niet eens op mijn antwoordapparaat."

Van Velden
Na Spaargaren werd adjunct-directeur Van Velden van bouwbedrijf BAM NBM Noordwest door de commissie verhoord. Accountants van het OM hadden uit de computers van het bouwbedrijf de schaduwadministratie tevoorschijn gehaald, terwijl de top van BAM NBM in de veronderstelling was de administratie grondig te hebben verwijderd.

Van Velden werd vooral aan de tand gevoeld over een advies van de bedrijfsjurist. Medewerkers zouden vragen over de schaduwboekhouding en prijsopdrijving van het Openbaar Ministerie met "geen commentaar" moeten beantwoorden. Volgens Van Velden was dat hun goed recht, omdat niemand hoeft mee te werken aan zijn eigen veroordeling.

De commissie dacht nog scherpe vragen te kunnen stellen over de bouw van de Floriade. Men had aanwijzingen dat daarbij ook aan prijsopdrijving was gedaan. Van Velden kon daar echter opheldering over geven: de gegevens van de commissie hadden niet betrekking op de grote landbouwtentoonstelling, maar op Floriande (met een N), een nieuwbouwwijk in Hoofddorp. Hierna was de interesse van commissielid Ten Hopen verdwenen.

Als laatsten worden vanmiddag voormalig persofficier Hartjes van het OM in Haarlem verhoord, en de heer Hagdorn, bedrijfsjurist van de Nederlandse Spoorwegen. Hij zou nieuw licht kunnen werpen op de vraag wie ervoor verantwoordelijk is dat de schikking van de fraude rond de Schipholtunnel na de bouwfraude-uitzending van Zembla in november 2001 razendsnel werd doorgevoerd.