Korthals was op de hoogte van schikking

Minister Korthals geeft toe dat hij al in juli 2001 wist dat een schikking van de fraude rond de Schipholtunnel in de maak was. Voor de bouwenquête zei hij dat OM-topman De Wijkerslooth hem toen heeft gemeld dat een schikking mogelijk onvermijdelijk was.

De uitspraak van Korthals is opmerkelijk, omdat hij enkele maanden later in een spoeddebat in de Kamer iets anders zei. Korthals, toen nog minister van Justitie, vertelde de Kamer in november dat hij niet op de hoogte was van de transactie die eraan zat te komen. Waarom hij dat in de Kamer heeft gezegd, weet hij niet meer precies. De minister geeft toe dat hij zich tijdens het debat niet heeft gerealiseerd dat de procureur-generaal in juli met hem over de schikking had gesproken.

De huidige minister van Defensie vindt nog steeds dat de schikking verantwoord was. Wel had hij liever gezien dat de bouwers voor de rechter waren gesleept, maar dat zat er volgens hem gewoon niet in. Het Openbaar Ministerie was al zover met de onderhandelingen met de bouwers gevorderd, dat er geen weg meer terug was, aldus Korthals.

Wat de gevolgen zijn voor de minister van Defensie is nog niet duidelijk. Het misleiden van de Kamer wordt als een politieke doodzonde gezien, die meestal leidt tot het einde van een ministerschap.

De Wijkerslooth
Procureur-generaal van het Openbaar Ministerie, De Wijkerslooth, verklaarde voor de enquêtecommissie dat er binnen het college van procureurs-generaal misverstand bestond over het woord schikking. Het zou niet duidelijk geweest zijn of schikking nu 'transactie' betekende of 'ontnemingsvordering'. Het college had willen vervolgen, maar merkte te laat op dat het OM op een schikking aankoerste.

Verder zei De Wijkerslooth dat het OM al in 1997 in het bezit was van een schaduwboekhouding. Het ging om een geheime registratie van afspraken van het recyclingbedrijf Rutte. Ook was het OM in bezit van "een flard'' van een andere schaduwboekhouding. Justitie heeft de schaduwboekhouding betrokken bij het strafrechtelijk onderzoek naar aanleiding van de schaduwadministratie van bouwbedrijf Koop Tjuchem dat momenteel loopt.

Jorritsma
De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft in 1998 niet aan toenmalig minister Jorritsma van Economische Zaken gemeld dat de NMa met "klokkenluider'' Bos gesproken had over de schaduwboekhouding van Koop Tjuchem. Dat zei oud-minister Jorritsma voor de parlementaire enquêtecommissie. Jorritsma vond en vindt nog steeds dat de NMa dit niet hoefde te melden, omdat de NMa zich als toezichthouder onafhankelijk moet opstellen.

Schipholtunnel
Als minister van Verkeer en Waterstaat, in de kabinetsperiode ervoor, kreeg zij in 1995 van de financiële afdeling en de beleidsafdeling van haar ministerie tegenstrijdige adviezen over extra subsidie aan de Schipholtunnel.

Jorritsma stelde 130 miljoen gulden beschikbaar voor de Schipholspoortunnel. Later zou blijken dat de aannemers daar een superwinst gemaakt hadden en dit in de boeken hadden verdoezeld door gebruik te maken van valse facturen. Overigens confronteerde de commissie Jorritsma met het feit dat de paraaf van de financiële afdeling bij de subsidie ontbrak. Jorritsma hechtte niet veel waarde aan deze constatering. De latere minister Netelenbos eiste de subsidie terug en ontving 50 miljoen gulden.

Irritatie
Jorritsma onthield zich in het verhoor van een oordeel over haar handelwijze in de bouwfraude: "U moet feiten vragen en geen opinies." Daarmee ergerde ze de commissie, die ook al baalde omdat Jorritsma zich veel gebeurtenissen niet wist te herinneren. "Heeft u zich wel voorbereid?" vroeg commissielid Ten Hoopen zich vertwijfeld af. Dat had ze, naar eigen zeggen, wel gedaan.

NMa
Directeur Kist van de NMa, die vanochtend werd gehoord, wijst de kritiek over laksheid bij het onderzoek naar de bouwfraude van de hand. Kist zei dat de bladzijden uit de schaduwboekhouding van Koop Tjuchem, die de NMa sinds 1998 in het bezit had, niet genoeg waren om actie te ondernemen.

Het risico bestond volgens Kist dat dit onderzoek weinig zou opleveren en dat alle bedrijven sporen zouden gaan uitwissen. Bovendien, zei Kist, wilde Bos toendertijd geld hebben voor de schaduwboekhouding.

Afgesproken werd, dat het Openbaar Ministerie het voortouw zou nemen in het nadere onderzoek. Kist gaf toe, dat hij het OM niet op de huid heeft gezeten met de vraag waarom de NMa niet werd ingeschakeld.

Directeur Kist gaf eveneens toe dat een belangrijke tip over onregelmatigheden in de installatiebranche, telefonisch gegeven door de toenmalige secretaresse Van Gelder van Unica Installatietechniek, is blijven liggen. Dit is volgens Kist een "onvergeeflijke fout". Maar hij voegde daaraan toe: "Ze had ook nog een keer kunnen bellen."

Metrolijn
Kist verwacht begin oktober resultaat van het onderzoek naar de Amsterdamse Noord-Zuid-metrolijn. Hij bestreed dat de NMa deze zaak had "laten versloffen." Die indruk was volgens Kist ontstaan na het verhoor van de Amsterdamse wethouder Dales voor de commissie.

Kist zei dat niet alleen het bouwbedrijf Heijmans de NMa de voet dwars heeft gezet bij onderzoek naar bouwfraude rond de metrolijn, waarvoor deze onderneming inmiddels is beboet. Binnenkort wordt de naam van een tweede onderneming bekend. De gemeente Amsterdam beslist in oktober of zij extra geld voor de metrolijn beschikbaar stelt.