De Vlaamse Confederatie Bouw heeft al eerder aangegeven dat onzorgvuldig gebruik van bronnen een vertekend beeld geeft van trends in bijkomend ruimtebeslag. Appelen werden met peren vergeleken en nu blijkt het ook nog om eerder een ruwe inschatting te gaan dan om een reële meting wanneer het aankomt op bijkomende terreinen voor vervoer en communicatie.
Hoewel doorgaans de kadastergegevens als bron worden genomen, hebben onderzoekers onlangs geput uit recente cijfers van de FOD Economie met de 7,33 ha / dag als resultaat. Die analyse blijkt nu een ruwe inschatting van terreinen voor vervoer en communicatie te bevatten; maar gaat ook in op allerhande andere terreinen voor overheidsadministratie, scholen, ziekenhuizen, elektriciteitsproductie en -transport, afvalverwerking, drinkwateropvang, recreatie enz. De recente stijging in bodemgebruik is volgens die bron te vinden in al die rubrieken samen. En zijn zij goed voor 3,44 ha / dag extra bodemgebruik. Het zijn bijgevolg niet de gezinnen die voor dat aandeel verantwoordelijk zijn.
Volgens het kadaster - dat bovenstaande rubrieken veelal niet omvat - is er inderdaad een stijging in bodembezetting maar veel gematigder tot 5,6 ha/dag. In dat cijfer zitten bovendien serres en bijgebouwen die dan weer een stijging van 1,23 ha / dag op hun conto hebben. Dit zijn de laatste beschikbare gegevens. Voor woningen of flats gaat het om nieuwbouw met een KI op 1 januari 2017. Zij nemen bijkomend 3,6 ha/dag in.
Verharding door wonen, biedt bijkomend perspectief en geeft aan dat flats en woningen te veel geviseerd worden in de nieuwe ruimtelijke plannen. Zij maken immers maar een deel uit van de bijkomende ruimte-inname in Vlaanderen. Vlaanderen is voor 14 % verhard en woningen en flats verharden onze regio voor 3%. Gunstige trends in ruimtelijk rendement zijn bovendien onderbelicht:
- 68 % van de nieuwe woonprojecten worden gerealiseerd op ruimte die al tevoren bebouwd was. Het gaat om hergebruik van ruimte en die flats en woningen nemen bijgevolg geen open ruimte in. Die trend zet zich onomstootbaar door.
- Sinds 2011 zit de bouw van flats in de lift en de laatste jaren is meer dan 60 % van de bouwvergunningen bestemd voor flats. Meer nog, over drie jaar zijn flats het voornaamste woningtype in Vlaanderen, terwijl bijv. in Nederland er een omgekeerde beweging is en het aandeel flats afneemt. Nu al wonen er in ons land meer gezinnen in appartementen dan bij onze noorderburen.
- De gemiddelde oppervlakte van een nieuwe viergevelwoning is gezakt van 210 m² in 1998 tot om en bij de 160 m² vandaag.
- Enz.
Die bevindingen blijken ook uit de Ruimtemonitor Vlaanderen. Die tool toont op kaart in welke vorm en op welke plaats ruimtebeslag zich voordoet. Na een analyse van de regio Zemst-Vilvoorde van de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) stellen we vast dat (zie voorbeeld afbeelding):
- De toename van het ruimtebeslag zich vooral bevindt in kernen of aangrenzend eraan. (1)
- De aanleg van fietssnelwegen zorgt voor ruimtebeslag (2)
- Historische gebouwen omringd door groen ook worden ingekleurd als ruimtebeslag (3)
- Bossen en groene recreatiegebieden ook meetellen als ruimtebeslag (4)
De bouwsector heeft de afgelopen 20 jaar een sterke evolutie doorgemaakt. We gaan steeds efficiënter om met de schaarse ruimte. Bijkomend ruimtebeslag wordt in grotere mate gebruikt voor kernversterking, het realiseren van groene mobiliteit en een kwaliteitsvolle verweving tussen mens en natuur.
Ruimtebeslag wint aan belang in de maatschappelijke discussie. Het is dus van groot belang om betrouwbaar cijfermateriaal te hebben dat het ruimtebeslag correct weergeeft. We zien bijvoorbeeld dat bossen onterecht worden ingekleurd als ruimtebeslag. Een genuanceerde analyse van de cijfers is dus noodzakelijk om nodeloze paniek te vermijden.
Bijlage 1: Analyse regio Vilvoorde-Zemst
