Daglicht als inspiratiebron voor stadsverlichting
Daglicht verandert voortdurend – afhankelijk van tijdstip, seizoen en weer. Volgens Brandi en Römhild moet dit natuurlijke ritme ook doorgetrokken worden naar kunstlicht. "We hebben die afwisseling uit de natuur nodig", zegt Brandi. Stadsverlichting moet geen vast concept zijn, maar een element dat meebeweegt met de omgeving, het moment en het gebruik.Professor Römhild verwijst naar het Europese onderzoeksproject Dynamic Light, mede ontwikkeld aan de Hogeschool van Wismar. "We onderzochten hoe buitenverlichting afgestemd kan worden op verschillend gebruik, net zoals we dat binnen doen met lichtscènes," vertelt hij. De resultaten? Zowel systemen die reageren op beweging of context, als concepten die bewust sfeer creëren, zijn nodig.
Voorbeelden uit Nederland en Duitsland
Brandi geeft een voorbeeld uit Nederland: langs lange fietspaden gaat de verlichting pas aan wanneer er een fietser nadert. Een soort 'lichtgolf' beweegt mee, wat efficiënt, veilig en vraaggestuurd is. In Hamburg is een sportveld uitgerust met een eenvoudige knop. Wie hem indrukt, activeert het licht voor dertig minuten – daarna schakelt het automatisch weer uit. Een eenvoudige oplossing met veel impact.Meer dan alleen zichtbaarheid
Publieke verlichting draait allang niet meer alleen om zichtbaarheid. Biodiversiteit, lichtvervuiling en bescherming van duisternis worden steeds belangrijker. Römhild werkt daarom met zogenaamde 'duisternisplannen', waarin wordt bepaald welke zones donker moeten blijven – bijvoorbeeld voor dieren of om nachtelijke rust te behouden.Brandi wijst ook op de waarde van échte duisternis: "Een wandeling door een donker bos is soms meer ontspannend dan de mooiste lichtinstallatie. We moeten ons visuele vertrouwen herontdekken."
Betrokkenheid van burgers maakt het verschil
Moderne lichtontwerpen betrekken steeds vaker bewoners bij het proces. Niet alleen voor draagvlak, maar ook om bewustwording te vergroten over de impact van licht in de stad. In veel publieke projecten wordt burgerparticipatie actief gestimuleerd. Dat zorgt voor meer draagvlak én leidt tot oplossingen die passen bij de plek.Licht doet namelijk meer dan verlichten – het versterkt identiteit. Een sfeervol verlicht plein, gevel of park geeft mensen een gevoel van veiligheid en verbondenheid. Licht wordt zo een drager van herinneringen.
Tijd voor nieuwe normen
Een ander belangrijk thema is de actualisering van bestaande verlichtingsnormen. Vooral voor verkeerswegen gelden vaak nog oude regels voor lichtsterkte. "We hebben nu veel efficiëntere lichtbronnen, zoals LED," zegt Brandi. "Toch vervangen steden vaak alleen de armaturen zonder de paalafstanden aan te passen." Gevolg: steden worden oververlicht, terwijl minder en gelijkmatiger licht vaak beter en milieuvriendelijker is.
Kijk op de toekomst: slimme en verbonden systemen
Volgens Römhild bieden slimme, AI-gestuurde lichtsystemen de toekomst. In het Dynamic Light-project zijn al ideeën uitgewerkt om verlichting te koppelen aan externe factoren zoals busdienstregelingen of schooltijden. Met kunstmatige intelligentie kunnen die systemen straks nog beter inspelen op weersomstandigheden, verkeersdrukte of drukte in de openbare ruimte.De verlichting van morgen wordt verbonden, adaptief en vooruitstrevend – maar blijft trouw aan de zintuiglijke kracht van licht.
