De menselijke factor wordt vaak een beetje onderschat bij duurzaamheidprojecten, vindt Anke van Hal. De professor sustainable housing transformation (TU Delft), sustainable building (Nyenrode Business Universiteit) en juryvoorzitter van De Nederlandse Bouwprijs houdt zich al ruim 25 jaar bezig met duurzaamheid in de bestaande woningbouw.
"Duurzaamheid betekent vandaag de dag vooral energiebesparing. De techniek daarvoor was er voor een groot deel in de jaren tachtig al. Maar mensen moeten het wel willen."
'Heus belangrijk'
"Bewoners vinden energiebesparing heus belangrijk", vervolgt Van Hal. "Maar vaak niet belangrijk genoeg. Het betekent een hoop gedoe in huis, en áls ze dan geld investeren in hun huis, kopen ze liever een nieuwe keuken. Cijfers over terugverdientijd zegt mensen niet zo veel. Dit soort invloedrijke factoren zien professionals vaak over het hoofd. Maar bouwen is niet alleen techniek. Het gaat om mensen. Professionals hebben het over een huis of woning. Maar bewoners hebben het over 'thuis'. In de gedragswetenschappen is veel kennis over die kleine invloedrijke details, die wordt nauwelijks benut door de sector."Dat schijnbaar onbelangrijke details een grote rol spelen, maakt Van Hal al met een simpel voorbeeld duidelijk. "Ik hoorde van een installateur die altijd aanbelde met zijn gereedschapskist in de hand. Nu gaat hij als eerste met de stofzuiger naar binnen. Met een veel positievere sfeer tot gevolg." Waar het om gaat, is te bedenken waar mensen blij van worden, zegt Van Hal. "Duurzaamheid houdt mensen niet echt bezig. Ze maken zich veel drukker om burengerucht en rotzooi in het portiek of ze knappen af op een onbegrijpelijke handleiding van de nieuwe ketel. Plaats je die ketel hoog en timmer je er een schoenenkast onder, dan willen ze het wél."
HomeMates
Wat Van Hal maar wil zeggen, is dat je eerst moet kijken naar wat bewoners echt belangrijk vinden, vervolgens een koppeling zoeken met energiebesparing, en dat je daarna pas over geld begint. Als mensen enthousiast zijn, worden ze veel creatiever om het gefinancierd te krijgen.En dat geldt volgens Van Hal niet alleen voor bewoners, maar voor de hele sector. "Duurzaamheid moet leuk zijn en om een project te laten slagen, moet het echt anders aangepakt worden dan nu meestal het geval is. Anders aanbesteden, en anders samenwerken. Om de slagingskans van energiebesparingsprojecten in de bestaande woningbouw te vergroten, hebben we het kennisplatform HomeMates ingericht. Dit initiatief is gericht op het delen van kennis, op het sámen verder ontwikkelen van die derde succesfactor, het samen willen."
Van Hal: "Ik roep iedereen op om hier kennis op te delen, zoals verhalen, artikelen, filmpjes en rapporten. In samenwerking met Cobouw zijn we daarnaast voor HomeMates op zoek naar verhalen van mensen die zo'n duurzaamheidproject met positieve menselijke inbreng tot een succes hebben weten te maken. De mooiste verhalen komen in Cobouw en worden uitgediept in een masterclass."
Realitygame
Een andere praktische tool van Van Hal is de op Nyenrode ontwikkelde Realitygame. Hiermee kunnen professionals op toegankelijke wijze alle fases doornemen van een renovatieproject. "Er worden boeken over vol geschreven maar een vuistdik rapport is niet de manier om de wereld te veranderen", zegt Van Hal. "Je moet vaardigheden opdoen, ervaringsprogramma's werken daarom veel beter. In de Realitygame speel je samenwerking na. Het is bedoeld voor professionals in de breedste zin: gemeente, woningcorporaties, bewoners, financiers en uitvoerders. Alles wat bij een renovatieproject komt kijken, komt aan de orde. Ook de 'zachte' aspecten zoals hoe je bewoners meekrijgt. De kennis is er al lang, nu moeten we zorgen dat we die kennis meer gaan delen."Van Hal kan het niet genoeg benadrukken. Kennis delen en ervaringen uitwisselen is van groot belang. "Er is al zo veel kennis. We lijken maar weinig te leren van onze ervaringen uit het verleden, terwijl er zo veel successen zijn. Kijk naar het GWL-terrein in Amsterdam.
Eind jaren negentig werden in het stadsdeel Westerpark op het terrein van het Gemeentelijk Waterleidingbedrijf 600 milieuvriendelijke woningen opgeleverd, op een autovrij terrein. Het waren omwonenden met hoge milieuambities die de eerste ideeën aandroegen voor een ecowijk middenin de stad. Vijf corporaties waren enthousiast, talentvolle architecten ontwierpen milieuvriendelijke woningen en het stedenbouwkundig plan was goed uitgedacht met waterlopen, moestuinen en speelpleintjes. De betrokkenheid van alle partijen bleek cruciaal. Nu, vijftien jaar later, blijkt de wijk niet alleen duurzaam maar het project heeft ook een hoge woonkwaliteit. Laten we meer kijken naar wat er al is, in plaats van steeds het wiel opnieuw uit te vinden."
De Nederlandse Bouwprijs, waarvan prof. dr. ir Anke Van Hal voorzitter is, wordt maandag 9 februari uitgereikt in de Jaarbeurs in Utrecht. Dit gebeurt tijdens het Gala van de Nederlandse Bouw, een van de activiteiten tijdens de Week van de Bouw.
Van 9 tot en met 13 februari 2015 vindt de eerste editie van de Week van de Bouw plaats. Dat betekent dat alle schakels van bouw en vastgoed op één locatie te vinden zijn. De Week is een combinatie van vakbeurzen, Gala van de Nederlandse Bouw met de uitreiking van de Nederlandse Bouwprijzen, netwerkbijeenkomsten, award uitreikingen, debatten en congressen. Elke doelgroep binnen bouw en vastgoed krijgt hiermee zijn eigen gespecialiseerde evenement .
