Chinese levendigheid in monotoon flatgebouw

Geïnspireerd door de levendigheid van de oude flatgebouwen in Hongkong bedachten de Chinees-Nederlandse bouwkundestudenten Kenny Tang en Sammy Chen een complex waarin vrijwel alles mogelijk is. Met een 9,5 op zak zitten ze dit jaar in de voorronde van de Archiprix, de ontwerpprijs voor afstudeerprojecten.

In het doorsnee flatgebouw wordt alleen gewoond. Verder gebeurt er niets. Vreselijk saai, zo vinden Kenny en Sammy. Maar bij de oude flats in het centrum van de overbevolkte Chinese stad Hongkong is het wel even anders. Daar is altijd wat te doen.
“Op de vijftiende verdieping heb je een restaurant en op tweede een schoenenwinkel. En daar tussenin wonen dan mensen”. Sammy vindt het fantastisch. Door alle bedrijvigheid is het nooit stil in de van buiten grauw ogende betonnen kolossen. Overdag wordt er gewinkeld en ‘s avonds komen mensen voor een Indiase curry of een kom noodles.
De sfeer in de nieuwbouwwijken van de voormalige Britse kroonkolonie is heel anders. “Mensen stappen vanuit hun huis de lift in, gaan naar beneden en pakken de metro of de auto om naar hun werk te gaan. Ze hebben geen contact met de buren en er is helemaal niets te doen in het gebouw”.
Kenny heeft geen goed woord over voor de troosteloze flats die door gemakzuchtige projectontwikkelaars in de buitenwijken van de Aziatische metropool zijn neergezet.
Het metro- en treinstation Kowloon Tong ligt midden in zo’n ongezellige buurt. Dagelijks wisselen talloze forenzen op de overstaphalte van spoor. De kale woonflats in de omgeving en de haastige reizigers zorgen voor een troosteloze, kille en onpersoonlijke sfeer.
Om de dynamiek van de oude flatgebouwen in het centrum van Hongkong naar de rand van de stad te brengen, heeft het duo een gebouw ontworpen waarin bijna iedere activiteit is ondergebracht; van wonen tot werken, van shoppen en sporten tot studeren en van ondernemen tot ontspannen. “Het moet een opzichzelfstaand dorpscentrum worden”, verwoordt Kenny het doel van de opzet.
Het idee dat een gebouw mensen in de eerste plaats bij elkaar brengt, is niet alleen het belangrijkste thema bij de indeling maar ook bij de vormgeving van het gebouw.

Trap
In Hongkong, waar een kleine 7 miljoen mensen bij elkaar wonen op een stuk land dat ongeveer zo groot is als de provincie Utrecht, is de trap de belangrijkste verbindende schakel. In de hoge flats van de stad wonen de mensen nu eenmaal vaker boven en onder elkaar dan naast elkaar. Of zoals Kenny het zegt: “De trap is een verlenging van het sociale leven”.
Het zigzagpatroon van een stijgende trap is voor Sammy en Kenny daarom het startpunt. Door twee denkbeeldige trappen uit te rekken en over elkaar heen te leggen hebben ze een grillig maar spectaculair ogend gebouw bedacht.
In de ruimtes die door de hoogteverschillen in de knikken van de trappen zijn ontstaan speelt het leven van de bewoners zich af. De schuine treden van de trap doen daarbij dienst als overbruggingen die de verschillende delen van het gebouw aan elkaar koppelen.
Het grootste deel van het gebouw, waarin met een afmeting van 280 bij 110 meter makkelijk vier voetbalvelden passen, telt afhankelijk van de hoogte vier tot zeven verdiepingen. Naast winkels en kleine bedrijfjes zijn hier woningen in gepland. Om de sociale contacten tussen de bewoners te bevorderen zijn de huizen met enkele buurtwinkels om hofjes heen gebouwd zodat er kleine overzichtelijke gemeenschappen ontstaan.
Op de rand van het gebouw staan drie torens waar kantoren en een school in moeten komen. Het thema van de trappen krult zich in de vorm van witte banen als een slang rond de 26 verdiepingen hoge flats. Sammy: “We hebben het trappenpatroon verlengt, opgerold en als een soort harmonica omhooggetrokken”.
Voorlopig blijft het erg onzeker of het gebouw ook gerealiseerd wordt. “Als ze interesse hebben, kunnen ze naar ons toe komen”, lacht Sammy.
Voorlopig blijft het bij de maquette die de twee hebben gebouwd om hun idee concreet vorm te geven. En die bivakkeert nu al weer een halfjaar noodgedwongen in de keuken van de ouders van Sammy, waar het bouwwerk een royaal deel van de ruimte in beslag neemt.
“De maquette is zo groot dat hij niet door deur kan. We hebben hem daarom via de achtertuin en de schuifdeur van de keuken naar binnen moeten tillen. Kantelen kan niet. Door de zijwaartse druk zou hij wel eens helemaal uit elkaar kunnen vallen”, licht Kenny het ongemak toe.

Selectie
Voor de ouders van Sammy is er toch nog hoop. Het nogal nadrukkelijk aanwezige afstudeerproject van hun zoon gaat mogelijk binnenkort weer terug naar de Technische Universiteit. Als de twee jongens geselecteerd worden voor de Archiprix wordt de maquette daar tentoongesteld. Sammy: “Gelukkig kunnen we haar in tweeen delen verhuizen. Maar het gaat zeker niet makkelijk worden.”