2007 was een goed jaar voor de bouw. Niet zo goed als 2006 maar toch met een sterke groei die deze van de algemene economie ruim overtrof (d.i. ongeveer 4% tegenover 2,6% voor de algemene economie). In 2008 zal het wat minder zijn. De bouwbarometer die Bouwunie elk kwartaal publiceert, situeerde zich in 2007 constant op een erg hoog niveau. Dit betekent dat de bedrijfsleiders van de kleine en middelgrote bouwondernemingen optimistisch waren. Vooral het werkvolume zat goed in het voorbije jaar. Ondertussen daalt de vraag naar nieuwe woningen onmiskenbaar. Het aantal afgeleverde stedenbouwkundige vergunningen voor nieuwe woningen geeft aan dat er in 2008 ongetwijfeld minder werk zal zijn in dit segment. Dankzij de grote renovatievraag blijven de orderboekjes van de Vlaamse bouwkmo’s voorlopig goed gevuld. Renovatiewerken leveren 41% van de omzet in de bouw. Opvallend is de stijgende vraag naar energiebesparende investeringen zoals het plaatsen van (super)isolerende beglazing of hoogrendementsbeglazing, van dak-, vloer- en muurisolatie, energiebesparende verwarmingsketels (condensatie- en hoogrendementsketels), thermostaatkranen, zonneboilers en fotovoltaïsche zonnepanelen. Het ligt in de lijn der verwachtingen dat door de verhoogde aandacht voor duurzaam bouwen de renovatie van woningen de komende jaren nog sterk zal toenemen. Deze evolutie wordt ondersteund door de stijgende energieprijzen, het Vlaams energierenovatieprogramma 2020 en de talrijke fiscale maatregelen en premies. De vraag in de sector van de niet-woongebouwen (kantoren, winkels, ...) stabiliseert. De sector van de infrastructuurwerken heeft minder gemeentelijke opdrachten (een traditioneel probleem dat de eerste twee jaren na de gemeenteraadsverkiezingen opduikt) maar de nutsmaatschappijen (water, rioleringen, elektriciteit, telecommunicatie) plannen nog heel wat werken. Bovendien staan heel wat PPS-projecten voor scholen, sociale woningen, sportinfrastructuur en wegen op stapel. De globale balans is (voorlopig) nog altijd positief. De conjunctuurspecialisten van het Federaal Planbureau en de Nationale Bank van België verwachten voor de bouw in België een groeivertraging maar zeker geen recessie. De bouw zou in 2008 een groei van 2,5% hebben (d.i. de gemiddelde groei sinds 1995) terwijl de algemene economie slechts met 1,9% zou groeien. De tewerkstelling in de sector blijft dan ook op peil. Niemand is ook maar van plan om goede vaklui te ontslaan. Integendeel. Het tekort aan kwalitatieve arbeidskrachten bedreigt de toekomst van de sector. Andere risico’s zijn een eventuele kredietverstrakking (door de internationale kredietcrisis zouden de banken hun hypothecaire rentes verhogen), te dure bouwgronden en de stijgende bouwkosten, vooral onder invloed van de duurdere bouwaterialen.
Bouwbarometer staat nog altijd op mooi
De bouwbarometer blijft ondanks alle voorspellingen positief. De trimestriële Bouwunie-conjunctuurindex situeert zich in december 2007 met 104,0 punten nog steeds op een hoog niveau, hoewel dit wel een lichte daling betekent tegenover het derde kwartaal toen de bouwbarometer een recordscore van 104,4 liet optekenen. Waarden boven index honderd wijzen op een positieve evolutie, waarden onder index honderd op een slecht evoluerende conjunctuur.
De bedrijfsleiders van de Vlaamse kleine en middelgrote bouwondernemingen zijn dus nog optimistisch. Toch tonen zich de eerste tekenen van een afzwakking, vooral in het segment van de bouw van nieuwe woningen. Zo werden in de eerste zes maanden van 2007 maar liefst 19% minder stedenbouwkundige vergunningen voor nieuwe woningen afgeleverd dan in het eerste halfjaar van 2006 (-13% voor eengezinswoningen en -23% voor appartementen!). We moeten eerlijkheidshalve wel vermelden dat 2006 een uitzonderlijk goed jaar was, maar toch betekent deze daling dat er in 2008 duidelijk minder nieuwe woningen, en dan vooral minder appartementen, zullen gebouwd worden.
Aangezien heel wat Vlaamse bouwkmo’s (ook) actief zijn in de renovatie, blijft hun werkvolume (voorlopig althans) op peil. 27% van de Vlaamse bouwkmo’s zegt begin december meer werk te hebben dan in het voorgaande kwartaal terwijl 21% net minder werk heeft. 24% verwacht in het begin van 2008 meer om handen te hebben terwijl 17% minder opdrachten in het vooruitzicht heeft.
De tewerkstelling blijft positief. 25% van de bouwwerkgevers heeft in de voorbije weken één of meer personeelsleden aangeworven. 21% van de bouwbedrijven denkt in de nabije toekomst nog werknemers aan te werven. Dit is weliswaar niet gemakkelijk want bouwvakkers zijn en blijven schaars. Het tekort aan vers bloed voor de sector is zeker een van de grootste bedreigingen voor de toekomst.
Op de vraag of de huidige prijzen winstgevend zijn, antwoordt 52% ja. Dat is eigenlijk bedroevend weinig. Een bouwbedrijf dat met succes aan de toekomst wil bouwen, moet winstgevende prijzen kunnen aanrekenen.
De concurrentiedruk is volgens 19% van de aannemers toegenomen. Het aantal slechte betalers (klanten of opdrachtgevers die hun factuur te laat, slechts gedeeltelijk of niet betalen) is bij 20% gestegen.
De meerderheid van de Vlaamse bouwondernemers is al bij al tevreden met de gang van zaken in de eigen onderneming (96%). Over de evolutie van de economie zijn ze minder enthousiast dan in de voorgaande kwartalen. 85% is daarover nu tevreden tegenover 94% in het derde kwartaal. De moeilijke regeringsonderhandelingen en de onheilsberichten over almaar stijgende prijzen voor allerhande producten zullen daar ongetwijfeld voor iets tussen zitten.
Aantal afgeleverde stedenbouwkundige vergunningen in het Vlaamse Gewest
Bron: FOD Economie, afdeling statistiek d.d. 21 december 2007
(*) Belangrijke opmerking: enkel voor doorgedreven renovaties is een stedenbouwkundige vergunning nodig
