Beter overleg om bouwaanvraag vlotter te laten verlopen

De Vlaamse architectenfederaties en de Orde van Architecten vroegen, net voor het bouwverlof, aan 300 architecten naar hun ervaringen bij het aanvragen van stedenbouwkundige vergunningen.
De architecten geven een gemiddelde tevredenheidsscore van 5,3 op 10 voor de Vlaamse bouwaanvraagprocedures… Waar loopt het dan mis?
De architecten vragen alvast meer duidelijkheid op vlak van stedenbouwkundige voorschriften. Ze stellen zich bovendien vragen bij veel van de ‘ongeschreven’ regels waarmee ze geconfronteerd worden.

Hoewel de gemeentelijke diensten vooroverleg niet uit de weg gaan, is er meestal geen formele procedure voorzien. In bijna 70% van de gevallen wordt er van het vooroverleg geen schriftelijk verslag afgeleverd. De architectenorganisaties zijn er nochtans van overtuigd dat gestructureerd vooroverleg, afgerond met een schriftelijke verslag, een effectief middel zou zijn om heel wat wrevel, administratieve rompslomp en vertragingen weg te werken.

Op het vlak van de termijnen waarbinnen vergunningen worden afgeleverd ondervinden de architecten, afhankelijk van de regio, tegenstrijdige tendensen: 28% van de architecten ervaart een snellere aflevering, maar tegelijkertijd ondervindt 40% een vertraging ten opzichte van de vorige twee jaar.

Tenslotte zijn de architecten tevreden over de informatie die zij van de stedelijke en gemeentelijke diensten krijgen over het verloop van hun aanvraag. De provinciale afdelingen van het Agentschap Ruimtelijke Ordening scoren opvallend minder goed. Slechts 32% van de architecten kunnen bij deze afdelingen informeren naar de stand van hun dossier. Werk aan de winkel dus.

Met het onderzoek, uitgevoerd door het bureau AIDA LINK, wilden de architectenorganisaties een duidelijk beeld krijgen van de ervaringen van de architecten in hun relatie met het lokale en Vlaamse overheidsdiensten bij het voorbereiden en aanvragen van stedenbouwkundige vergunningen. De bevraging gebeurde telefonisch en behandelde zes onderwerpen: de algemene tevredenheid, het informatiebeleid, vooroverleg, dossierbehandeling, weigering/beroep en het as built attest.

Op basis van de resultaten van het onderzoek willen de architectenorganisaties een nieuwe dialoog met de betrokken administraties starten. Ondanks de sterke betrokkenheid van de architecten op het gebied van Ruimtelijke Ordening is er tot nu toe met de administratie nauwelijks overleg geweest.

Tevredenheid over het Vlaamse vergunningsbeleid

Het Vlaamse vergunningsbeleid krijgt van de architect een tevredenheidsscore van 5,3 op 10. De provincie Vlaams Brabant scoort daarbij het best met 6,2. De provincie West-Vlaanderen is hekkensluiter met slechts 4,3 op 10. De 45 ontvoogde gemeentes - dit zijn die gemeentes die de bouwaanvraag autonoom kunnen afwerken en hiervoor geen voorafgaandelijk advies moeten vragen aan het Agentschap Ruimtelijke Ordening - scoren beter dan gemiddeld.

Informatiebeleid stedenbouwkundige voorschriften

In Vlaanderen krijgt de architect in 77% van de gevallen alle gewenste stedenbouwkundige voorschriften aan de gemeentelijke loketten. Dit gebeurt op eenvoudig verzoek. 65% van de bevraagde architecten vindt die vrij volledig, maar 35% klaagt over onjuiste, verouderde of onvolledige informatie die niet altijd even duidelijk is. In ruim 50% van de gevallen wordt de informatie jammer genoeg enkel mondeling verstrekt. 62% van de architecten betreurt dat stedenbouwkundige regels worden toegepast die schriftelijk nergens terug te vinden zijn. De zogenaamde ‘ongeschreven regels’. Bovendien zijn volgens de architecten in 74% van de gevallen de toegepaste stedenbouwkundige voorschriften niet terug te vinden op de website van de gemeente, ook al gaat het dan om schriftelijk vastgelegde regels.

De architectenorganisaties dringen aan op meer uniformiteit in de regels die door de verschillende gemeenten worden toegepast. Zij vinden bovendien dat er paal en perk moet worden gesteld aan de ongebreidelde creatiedrang van lokale voorschriften. Veel te vaak zijn ze vrijwel volledig overlappend met bestaande decreten en verordeningen maar zorgen ze toch voor heel wat bijkomende administratieve rompslomp.

Vooroverleg: 92% vindt dat ‘structureel’ overleg de bouwaanvraag efficiënter zou laten verlopen.

In de gemeente waar de architect het vaakst een bouwaanvraag indient, heeft hij in 93% van de gevallen de mogelijkheid tot vooroverleg. De architectenorganisaties zijn heel tevreden met dit cijfer. Anderzijds betreuren zij dat er geen formele procedure voorzien is en dat er geen schriftelijk verslag gemaakt wordt. Op die manier is er voor de betrokken partijen immers geen enkele rechtszekerheid.
De architectenorganisaties betwisten dat vooroverleg ‘vriendendiensten’ zou aanwakkeren. Het is in tegendeel het gebrek aan een duidelijk kader en niet het vooroverleg zelf dat misbruiken in de hand werkt.

Snelheid dossierbehandeling: te weinig vooruitgang

In slechts 45% van de gevallen krijgen de architecten een ontvangstbewijs bij de aflevering van de bouwaanvraag. Gemiddeld ontvangen de architecten het ontvangstbewijs slechts na 2,5 weken. Soms duurt het dus nog veel langer. Dit kan uiteraard niet de bedoeling zijn. Onnodig te melden dat de statistieken van de afhandeling hierdoor een sterk vertekend beeld geven.

De perceptie van de architect inzake de evolutie van de termijn waarbinnen vergunning worden afgeleverd is divers: 28% van de bevraagde architecten ervaart een snellere aflevering dan 2 jaar geleden (vooral binnen de ontvoogde gemeentes en in de provincies Oost-Vlaanderen en Antwerpen), tegenover 40% die een vertraging vaststelt (vooral in de provincies West-Vlaanderen en Limburg).

Weigering bouwaanvragen

Volgens de architecten worden ongeveer 13% van de ingediende bouwaanvragen geweigerd. De provincies West-Vlaanderen en Limburg vertonen het hoogste weigeringspercentage.
In 56% van de gevallen vindt de architect dat de weigering inhoudelijke onvoldoende duidelijk wordt geargumenteerd. 65% van de architecten is ervan overtuigd dat de verdere ontvoogding van de gemeenten de bouwaanvraagprocedure efficiënter zal laten verlopen, maar tegelijkertijd gaat slechts 25% ervan uit dat deze ontvoogding de procedure ook objectiever zal maken.
Dit laatste is een duidelijk signaal dat niet mag worden genegeerd door de beleidsinstanties.

As Built Attest

De bevraagde architecten staan niet weigerachtig tegenover het idee dat de architect voor het gebouw dat hij/zij realiseerde een ‘as built attest’ zou afleveren. Zij vinden wel dat de architect de keuze moet hebben om te bepalen of hij/ zij deze taak zelf ter harte zal nemen.