Architectuur Biennale Rotterdam trok 60.000 bezoekers

De in meerdere opzichten succesvolle vierde editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) is op 10 januari jl. afgesloten. Met als overkoepelend thema Open City: Designing Coexistence, initieerde de IABR researchprojecten in steden op vijf continenten die resulteerden in vier tentoonstellingen en bijna 200 ‘events’ (debatten, lezingen, workshops, etc.) in Rotterdam én Amsterdam.

De 4e IABR trok ruim 60.000 bezoekers (waarvan bijna een derde uit het buitenland). Onderdelen van de tentoonstellingen zijn nog te zien in Parijs, Istanbul, São Paulo en Jakarta.
Samen met de VPRO werd het project Eeuw van de Stad gelanceerd en de Biënnale bereikte zo in samenwerking met de publieke omroep meer dan een miljoen kijkers en luisteraars.

De IABR slaagde daarmee in haar opzet om het maatschappelijk debat over de toekomst van de stad op vele niveaus te organiseren, met een cultureel zeer diverse en mondiale input, en dat debat breed onder de aandacht te brengen.

Problematiek en thematiek

Met het thema Open City: Designing Coexistence en met de Nederlandse architect en stedenbouwkundige Kees Christiaanse als curator, zette de 4e IABR de problematiek van de sociale samenhang in de stad op de agenda. De centrale vraag was in hoeverre architecten en stedenbouwers concreet kunnen bijdragen aan die samenhang en aan de duurzame kwaliteit van de stedelijke omgeving. Een vraag die, nu meer dan de helft van de wereldbevolking in de stad woont – en in 2050 is dat al driekwart – zonder meer urgent is.

Open City Event Program onderstreept belang thema

De thema’s van de 4e IABR leven onder een groot publiek en genieten grote belangstelling. Dat bleek vooral uit het succes van het Open City Event Program dat gedurende 12 weken plaatsvond in de hoofdlocatie van deze Biënnale, het Nederlands Architectuurinstituut (NAi). Ook het event programma dat plaatsvond in het kader van de tentoonstelling Vrijstaat Amsterdam was een succes. De bijna 200 programma's over de Open City – waaronder lezingen, debatten, films, presentaties, workshops en symposia – trokken meer dan 15.000 bezoekers.

Vele vormen van samenwerking

De 4e editie van de IABR zocht bewust vele vormen van samenwerking om het complexe karakter van de hedendaagse stad recht te doen. Met architectuurinstellingen als het Nederlands Architectuurinstuut (NAi), met DRO Amsterdam, met woningbouwcorporaties en projectontwikkelaars, architecten, programmamakers, theatermakers, musea en festivals werd een scala aan programma’s ontwikkeld.
Ook werd er met de Directie Ruimtelijke Ordening van VROM en vele gemeentelijke stedenbouwkundige diensten in binnen- en buitenland aan projecten gewerkt: van Rotterdam en Amsterdam tot São Paulo, Jakarta, Istanbul en Addis Abeba.

De IABR is een research biënnale en een goede samenwerking met het hoger onderwijs is daarbij essentieel. Voor deze editie werd nauw samengewerkt met de ETH Zürich, het Berlage Institute, het Institute for Housing and Urban Development Studies van de Erasmus Universiteit Rotterdam en de Rotterdamse Academie van Bouwkunst. Voor de scholenvoorstelling Parallel Cases zonden meer dan 150 universiteiten onderzoeksvoorstellen en projecten in waarvan er 45 werden geselecteerd.
Daarnaast droegen meer dan 80 ontwerpbureaus in binnen- en buitenland bij aan de verschillende tentoonstellingen van de 4e IABR.
Een deel van de tentoongestelde ontwerpen wordt ook daadwerkelijk gerealiseerd. Van de stedenbouwkundige projecten die Crimson Architectural Historians in Rotterdam ontwikkelde voor Rotterdam zijn er enkele geadopteerd door woningbouwcorporaties als Woonstad. De projecten die de IABR ontwikkelde in nauwe samenwerking met de Braziliaanse stad São Paulo worden in 2010 en 2011 uitgevoerd; de stad heeft hier 180 miljoen euro voor uitgetrokken.

De samenwerking met de VRPO resulteerde in Eeuw van de Stad - een uniek cross media project op televisie, radio, internet en de Gids.
Samen met de VPRO produceerde de IABR vijf documentaires over de stad. Deze werden uitgezonden op Nederland 2 en waren gedurende de Biënnale te zien en te downloaden in het NAi. Vier van de documentaires zijn uitgebracht in een speciale DVD-box, en worden na de Biënnale wereldwijd gedistribueerd via tv-stations, festivals en als high resolution downloads via het internet.
Het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA) programmeerde een serie films in het NAi in Rotterdam en in de voormalige Shell-kantine in de Tolhuistuin in Amsterdam, en wijdde in het eigen festival een speciale sectie aan de stad.

Ter gelegenheid van de 4e IABR zijn meerdere publicaties verschenen zoals het boek Open City: Designing Coexistence (SUN Publishers), met bijdragen van onder meer de Duitse filosoof Peter Sloterdijk en socioloog en econoom Saskia Sassen; het fotoboek Refuge. Five Cities Portfolio (SUN); de Biënnalecatalogus Open City; de studie Open City Rotterdam en een ter gelegenheid van de Biënnale verschenen vertaling van Jane Jacobs’ klassieker Death and Life of Great American Cities (SUN).

Divers publiek

Het publiek van de 4e IABR was over het algemeen jong, zeer divers en bestond voor bijna een derde uit bezoekers die uit het buitenland zijn gekomen. Het publiek kwam niet alleen naar tentoonstellingen in het NAi, op de RDM Campus in Rotterdam, in de Zuiderkerk en in de voormalige Shell-kantine in de Tolhuistuin in Amsterdam, maar ook naar het Open City Event Program en de (voorbereidende) workshops en symposia die wereldwijd plaatsvonden. Andere deelnemers van de Biënnale waren de inwoners van de gebieden waarin projecten gerealiseerd worden, de kijkers en luisteraars van de VPRO radio en televisie, de bezoekers van de website van de IABR en van het Weblog Eeuw van de Stad, de bezoekers van het stedenprogramma van het IDFA, en alle studenten en docenten aan de meer dan 150 hogescholen en universiteiten die werkten aan projecten voor de 4e IABR.