De voorbije weken zijn er heel wat boompjes opgezet over de algemene verlenging van de arbeidsduur naar 40 uren. Deze wordt door een aantal industriëlen, en hun belangenbehartigers, naar voor geschoven als "het ei van Columbus" inzake de verbetering van onze concurrentiekracht. Nochtans voelen velen "met de buik" aan, dat er wat schort aan een voorstel dat alleen al door zijn bedrieglijke eenvoud wat bedenktijd en een grondige analyse vraagt. Bij nader toezien blijkt een lineaire verlenging van de arbeidsduur “met loonbehoud” immers al even absurd als de vroeger ingevoerde arbeidsduurvermindering met loonbehoud.
Het was, en is, al een erge zaak dat in dit land - méér werken - nauwelijks wat oplevert. Wie vooruit wil geraken en hiertoe een overuur wil presteren wordt door de betuttelende arbeidsreglementering én door de zware fiscale en parafiscale aanslagen, effenaf ontmoedigd. Nu lijkt het erop alsof men bovendien een cultuur wil installeren, waar méér werken helemaal NIETS meer oplevert, en als een soort straf of dreigement wordt gehanteerd in het sociaal-economisch verkeer : wie zijn werk wil behouden moet na de verplichte werktijd nog wat straftijd doen.
De verhouding werknemer-werkgever in de KMO is zo fundamenteel anders dan bij grote bedrijven, dat dergelijke zaken uitgesloten zijn, als ze tenminste niet brutaal en algemeen bij wet worden opgelegd. Hoe kan iemand nu aan een trouwe medewerker die sinds jaar en dag met hart en ziel voor het bedrijf werkt, gaan uitleggen dat hij voortaan een aantal uur per week gratis zal moeten werken. Overigens stelt zich de vraag : gratis voor wie ? Willen KMO ’s dan niet langer werken ? Wil hun personeel dan niet langer werken ? Velen hebben niet gewacht op de "nieuwe rage bij de academisch geschoolde managers" om te beseffen dat we onze socio-economische problemen nooit zouden kunnen oplossen met minder te werken, maar integendeel juist met méér te werken.
En moest het personeel dat gratis doen ? Nee, helemaal niet ! Meestal werd dat méérwerk vergoed op een "aangepaste" wijze zodat de werknemer een goede beloning ontving en de werkgever evenmin op zijn honger bleef. Ik spreek hierbij bewust in de verleden tijd, want hoe veel verfoeilijker zullen deze zaken niet geduid worden, in een cultuur waar werken als straf wordt gehanteerd ?
Moeten KMO-bedrijven en hun medewerkers er nu voor opdraaien dat onze grote "captains of industry", weliswaar met enige vertraging, tot de conclusie komen dat ze wat te voortvarend zijn geweest bij het verkorten van de arbeidsduur om het beschikbare werk zogezegd beter te verdelen? Zogezegd, want eigenlijk was het hen er om te doen grondig te herstructureren op kosten van de gemeenschap en tegelijk een sterke aantrekkingskracht op de arbeidsmarkt te behouden door arbeidsregimes aan te bieden die op termijn onhoudbaar blijken en altijd een voedingsbodem zijn geweest voor de ontwikkeling van ongecontroleerd zwartwerk.
Weet men eigenlijk wel wat men wil ? Eerst korter werken, dan weer langer werken ? Eerst moeten de ouderen er allemaal uit (op kosten van de gemeenschap), dan blijkt plots dat het brugpensioenstel onbetaalbaar geworden is ? Had men ook in dit dossier niet beter naar het gezond verstand van de KMO-bedrijfsleiders geluisterd ?
Men heeft de KMO gedwongen en brutaal geforceerd om de officiële werkweek naar 38 uur terug te brengen. Het was buigen of barsten. Men heeft ons verplicht om uiteindelijk datgene toe te passen, waarvoor de groten reeds heel wat overheidstegemoetkomingen hadden gekregen onder impuls van sociale nieuwlichters in de regering, die het allemaal eens anders en beter gingen doen.
De regel van "40 uren werken voor de prijs van 38" lijkt ons vandaag even dwaas in zijn simplisme, als de verhalen die we hebben gehoord om ons het omgekeerde te verkopen. Alhoewel men met politici altijd op zijn hoede moet blijven, is de kans dat "40 ipv 38" ons ook ditmaal wettelijk door het strot wordt geduwd evenwel erg klein. De politicus die zoveel moed heeft dat hij bereid zou zijn tegen de volkswil in te gaan, moet wellicht nog geboren worden. De kans dat we van 38 naar 40-voor-dezelfde-prijs moeten onder druk van de arbeidsmarkt is evenmin klein. Mensen zijn niet gek.
Het gevaar bestaat er echter in dat men door het creëren van een wettelijk kader om uitzonderingen toe te staan en sluitingscenario’s af te wenden, de druk wegneemt om fundamentele oplossingen voor het (loon)kostenprobleem uit te werken en bovendien formules om méér werken interessant en aantrekkelijk te maken, in de kiem smoort. Het gevaar bestaat er dus in dat KMO’s opnieuw remedies zullen opgedrongen krijgen voor de ziektes van de grootindustrie, en dat de "leiders" van ons land opnieuw eerder belangstelling zullen tonen voor de behoeften van 5% van de ondernemingen zonder rekening te houden met de andere 95%.
Wat stellen wij, als Vlaamse KMO’s dan voor? Dat de RSZ uitgezuiverd wordt en dat de diverse onderdelen hun sociale nuttigheid getoetst worden. Dat na haar uitzuivering, ook de financiering van de RSZ bekeken wordt. Dat de sociale bijdrage van en voor een werknemer, ook in een arbeidersstatuut, geplafonneerd wordt op het ogenblik dat hij de wens uitdrukt méér dan 38 uur te werken. De RSZ uitzuiveren houdt in dat men alle vormen van sociale laksheid, waar hangmatten werden geïnstalleerd in plaats van vangnetten, grondig en onmeedogenloos aanpakt : werkonwilligheid op de eerste plaats, verwennerij op de tweede plaats. De RSZ herfinancieren betekent bijvoorbeeld : niet langer wachten om de kinderbijslag niet alleen te regionaliseren, maar voor wat de inkomsten betreft ook te fiscaliseren. Als het communautaire belemmeringen zijn die ons tegenhouden, dan moet er inderdaad dringend een nieuwe communautaire ronde komen, die over méér gaat dan alleen over de splitsing van een kiesarrondissement ! Alleen reeds het uitzuiveren van de RSZ en haar herfinanciering kunnen de loonkost dermate doen dalen dat dit tot relevante verbeteringen leidt in onze internationale concurrentiepositie. Zonder mensen die reeds hard werken nog een beetje gratis te laten overwerken, maar integendeel door profitariaat en verwennerij een halt toe te roepen ! Voor wat de arbeidstijd betreft zijn er heel wat sociaal aanvaardbaarder uitzuiveringen mogelijk dan te vragen dat mensen gratis voor hun baas werken. We denken hierbij aan het niet meer recupereren van feestdagen die op een zaterdag of een zondag vallen, aan het inkrimpen van de eindeloos lange lijst van tergende kleinverletdagen, aan het niet meer recupereren van ziektedagen die in een vakantieperiode vallen, aan het beperken van het vaak oneigenlijk gebruikt vaderschapsverlof, aan een aan de eigenheid van de KMO aangepast tijdskrediet ...
En dan blijft er uiteraard het thema van de wekelijkse arbeidsduur. Het is evident dat alleen reeds het spreiden van de vaste bedrijfskosten over een groter werkvolume tot aanzienlijke dalingen van de loonkost kan leiden zonder dat mensen daarvoor hoeven in te boeten. Een groeiend werkvolume invullen door het inschakelen van méér mensen die minder werken, biedt deze voordelen niet. Een groei van het aantal arbeidsplaatsen kan dus bedrijfseconomisch alleen voortvloeien uit een toename van de vraag door een verbeterde internationale concurrentiepositie en een groeiend nationaal inkomen, en niet uit een herverdeling van het beschikbare werk. Méér werken, en hierdoor de totale loonkost gevoelig laten dalen, is dus niet tegenstrijdig met het doel om tot volledige tewerkstelling te komen. Integendeel, het is de enige (wellicht wat langere) weg om dat doel duurzaam te bereiken. Er is evenwel niets dat erop wijst dat mensen moeten gevraagd worden dat gratis te doen. Iedereen weet trouwens dat "gratis" iets is dat in de economie niet bestaat. Er is altijd iemand die de kosten van die gratis-toestanden moet dragen ! Aangezien "méér werken" de enige oplossing is, moeten we dat sociaal niet alleen aanvaard, maar bovendien nog aantrekkelijk maken. Mensen die veel werken en veel verdienen zijn trouwens een bron van tewerkstelling voor andere mensen, en daar is wat ons betreft niets verkeerd aan. Sinds zeer lang vragen de KMO ’s een legalisering van de werklust die we nog dagdagelijks bij onze medewerkers vaststellen als ze daardoor voor hun gezin meer welvaart kunnen scheppen. Onze voorstellen voor plafonnering van de sociale bijdragen tot op het niveau van arbeidersovereenkomsten zijn voldoende bekend. Ze niet bespreken op het volgend interprofessioneel overleg zou getuigen van minachting voor de grootste werkverschaffers van ons land.
