Van februari 2015 tot februari 2016 is het aantal bouwarbeiders in Vlaanderen andermaal met 1.712 gedaald. In vergelijking met februari 2012 zijn ze zelfs met 10.907 minder. Maar tegelijk worden de Vlaamse bouwbedrijven geconfronteerd met sterk vergrijzende bouwarbeiders. Niet minder dan 23.457 of ongeveer 25% van de Vlaamse bouwarbeiders zijn momenteel 50 jaar en ouder. Dat leidt op langere termijn tot belangrijke vervangingsbehoeften. Op die manier blijven er vacatures voor bouwarbeiders bestaan ondanks het toenemend aantal buitenlandse arbeidskrachten in de Vlaamse bouw.
Het tekort aan bouwbedienden is nog acuter. Terwijl het aantal arbeiders in de Vlaamse bouw de laatste jaren almaar is blijven dalen, is het aantal bouwbedienden in de Vlaamse bouwbedrijven continu blijven stijgen: van 24.090 in 2012 tot 25.300 midden 2015. Dit is het laatste beschikbare cijfer voor de bouwbedienden. Uit eerder onderzoek is gebleken dat ongeveer 60% van de bedienden in de bouw een technisch profiel hebben. Het gaat voornamelijk om werfleiders, calculators en inkopers.
Al jarenlang gelden deze coördinerende en voorbereidende functies bij de VDAB als knelpuntberoepen. In het laatste werkaanbodbericht van de VDAB was sprake van een stijging van het aantal bouwvacatures tijdens het voorbije jaar met 28%. De cijfers van de VDAB hebben betrekking op zowel arbeiders als bedienden. Enerzijds is het aantal vacatures voor werfleiders of conducteurs en calculators toegenomen. Bijkomend is nu ook een aarzelend herstel van het aantal vacatures voor bouwarbeiders merkbaar.
Dalende instroom vanuit onderwijs
Tegelijk daalt het aantal leerlingen in het secundair bouwonderwijs. Van het schooljaar 2011-2012 tot het schooljaar 2015-2016 daalde het aantal leerlingen in het beroepssecundair (BSO) bouw- en houtonderwijs met een 100-tal. Dit komt neer op een achteruitgang met 2%. Het BSO bereidt vooral voor op arbeidersberoepen. Maar in het technisch secundair (TSO) bouwonderwijs daalde het aantal leerlingen met een 200-tal. Dit is een daling met maar liefst 11%. Deze opleidingen leiden in belangrijke mate op tot voorbereidende en coördinerende functies in de bouw.Deze tendensen zijn tegengesteld aan wat zich voordoet op de arbeidsmarkt met een sterkere behoefte aan bouwbedienden en een kleinere (vervangings)vraag naar bouwarbeiders. Met name in het TSO moet de achteruitgang van het aantal leerlingen in de bouw- en houtopleidingen worden gestopt. TSO-leerlingen kunnen nadien relatief gemakkelijk doorstromen naar opleidingen voor professionele bachelor. Deze bron mag niet opdrogen. De VCB heeft er de laatste jaren met succes voor gepleit dat in elke Vlaamse provincie een opleiding voor professionele bouwbachelor bestaat.
Een groot aantal jongeren staat de komende maanden opnieuw voor een belangrijke studiekeuze. De VCB beklemtoont in dit verband dat coördinerende en voorbereidende functies in de bouw zoals werfleider, calculator en inkoper, nog jarenlang hardnekkige knelpuntberoepen zullen blijven. Deze functies worden ook minder bedreigd door arbeidskrachten uit het buitenland. Studeren voor een bouwopleiding in het TSO hoeft geen eindpunt te zijn. Er bestaan daarna reële mogelijkheden om door te stromen naar professionele bachelor en nadien zelfs naar master.
