Elk voorjaar onderwerpt de beroepsfederatie van de schilders en decorateurs binnen NACEBO, "NACEBO Schilders-Decorateurs", een representatief staal van 200 Vlaamse schildersbedrijven (KMO's en zelfstandigen) aan een uitgebreide enquête om meer zicht te krijgen op hun zorgen, problemen en aandachtspunten. Ook dit jaar gaf dit interessante resultaten.
Activiteit brandt op een laag pitje
Net als voor hun collega's uit de andere deelsectoren van de bouwsector, ziet de conjunctuur er voor de schilders momenteel niet echt rooskleurig uit. Deze negatieve evolutie sluit aan bij de algemene economische ontwikkelingen en vooruitzichten. 14% van de Vlaamse schildersbedrijven heeft momenteel dan ook té weinig werk. Ten opzichte van drie maanden geleden zegt 22% nu duidelijk minder te doen te hebben. Voor de toekomst liggen de kaarten gelukkig wat anders. 37% verwacht een verbetering. De orderboekjes zijn niet voor iedereen (goed) gevuld. 47% van de schilders heeft immers nog voor minder dan drie maanden werk in het verschiet. Zij verkeren in een weinig comfortabele, want onzekere, situatie.
Zwartwerk tiert welig
Het gebrek aan opdrachten, doet de concurrentie verscherpen. 27% van de schilders heeft daar nu duidelijk meer last van. De economische dip zorgt er bovendien voor dat opdrachtgevers nu, nog meer dan in tijden van hoogconjunctuur, beroep doen op zwartwerk, in al zijn vormen en facetten. Maar liefst 73% van de schilders loopt hierdoor opdrachten mis. Daarbovenop heeft 35% nu meer af te rekenen met slechte betalers. Samen met de slechte prijzen zorgen deze evoluties ervoor dat de winstgevendheid van de Vlaamse schilderssector daalt. 16% van de ondervraagde bedrijven voelt dat nu al duidelijk aan. De overgrote meerderheid is niet van plan om mensen te ontslaan, hoewel 10% van hen daartoe moest overgaan in de voorbije maanden. Voorlopig proberen ze hun personeelsbestand op peil te houden via het vangnet van de tijdelijke werkloosheid. 29% van de schildersbedrijven heeft daarop recent beroep gedaan. In drie vierden van de gevallen had dit te maken met het gebrek aan werk. De anderen konden niet werken omwille van het slechte weer. Ontslagen vallen pas wanneer de situatie werkelijk niet langer houdbaar is. Het beroep van schilder staat trouwens al jaren met stip op de lijst van knelpuntberoepen. Het is allesbehalve gemakkelijk om vakbekwame werkkrachten te vinden. 53% van de Vlaamse schilders heeft daar ervaring mee. Dit probleem is de laatste tijd volgens 36% van de ondervraagden nog verergerd.
Beroepsopleiding: meer praktijklessen
Reden genoeg voor NACEBO om eens te peilen naar het opleidingsniveau van de kandidaat-werknemers. "Voor verbetering vatbaar", was het antwoord. En dan vooral op het vlak van praktijkervaring (volgens 86%). Ook de mentaliteit van de schilders in spe laat volgens 82% van de bedrijfsleiders al eens te wensen over. Zowel de jongeren die in het secundair onderwijs een schildersopleiding volgen (voltijds of deeltijds) als de werkzoekenden die via een VDAB-opleiding aan de slag willen in een schildersbedrijf, moeten nog serieus bijgeschaafd worden alvorens ze het etiket "volwaardig schilder" verdienen. De "middenstandopleiding" (leertijd) evalueren de schilders opvallend positiever. Dit komt ongetwijfeld door het feit dat daarin meer aandacht naar de praktijk gaat.
Kleine bijscholingsbereidheid
Op de vraag op welk domein de bedrijfsleider zelf het stevigst in z'n schoenen staat, volgt steevast als antwoord "technische kennis". Ook op het vlak van kostprijsberekening zit het wel snor. Slechts 6% van de bedrijfsleiders zegt daar niet zo sterk in te zijn. Het gaat hier dan ook over twee onontbeerlijke ondernemerscapaciteiten. Wie succesvol een zaak wil uitbouwen, moet op z'n minst op de hoogte zijn van zijn vak en daarnaast weten hoe hij een correcte kostprijs moet berekenen. Op het vlak van informatica en boekhouding zou de bedrijfsleider best wat bijscholing kunnen gebuiken. De helft van de schilders zegt daar niet sterk in te zijn. Gevraagd of ze daarvoor dan een opleiding willen volgen, antwoordt slechts 45% bevestigend. Ofwel laten ze dat over aan iemand anders (hun medewerkers, een gespecialiseerde firma,...) ofwel kunnen (of willen) ze daar simpelweg de tijd niet voor vrijmaken. Eenzelfde pover opleidingsritme vinden we bij de werknemers. Gemiddeld gezien dan. Want het is altijd gevaarlijk om te veralgemenen. Sommige bedrijven besteden veel aandacht aan opleiding, terwijl anderen daar helemaal niet wakker van liggen. Enkel op het technische vlak kunnen we stellen dat de meeste schildersbedrijven zich ervan bewust zijn dat een zekere regelmaat in het volgen van opleiding noodzakelijk is. Cursussen kostprijsberekening, informatica, boekhouding of verkoopstechnieken liggen niet goed in de markt. Minder dan 10% van de schildersbedrijven laat zijn medewerkers daarvoor al eens bijscholing volgen.
Veilig werken is belangrijk
Veiligheidsopleidingen kennen meer succes. Op veiligheidsvlak beweegt er de laatste tijd wel wat. De wetgeving terzake wijzigt dikwijls en breidt tegelijkertijd sterk uit. 32% van de Vlaamse schildersbedrijven stuurt zijn werknemers dan ook al eens naar een specifieke opleiding, cursus of voordacht. 88% vindt veilig werken trouwens erg belangrijk en past daartoe ook zijn werkmethoden en producten aan. 77% van de bedrijfsleiders volgt dit zelf van nabij op en volgt bijscholing of informeert zich uitgebreid over nieuwe of gewijzigde veiligheidsvoorschriften. In 96% van de schildersbedrijven wijst de werkgever zijn werknemers op het gebruik of het dragen van de nodige beschermingsmiddelen zoals maskers of handschoenen. Volgens 20% van de schilders slaan hun arbeiders deze goede raad al eens in de wind. De aan onveilig werken verbonden risico's worden vaak – zeer ten onrechte – geminimaliseerd.
Harde aanpak van zwartwerk en misbruiken bijberoepstatuut
Om de activiteit in de schilderssector op te krikken, is volgens NACEBO actie op verschillende fronten nodig. In de eerste plaats dient de strijd tegen het zwartwerk opgevoerd te worden. Ook de talrijke misbruiken van het statuut van zelfstandige in bijberoep moeten de wereld uit geholpen worden. Daarom dringt NACEBO aan op een verlaging van de loonlasten, een beperking van het bijberoepstatuut tot maximum drie jaar, en een bestendiging van de toepassing van het verlaagd BTW-tarief voor renovatiewerken aan woningen vanaf 5 jaar oud. Deze maatregel loopt immers af op 31 december 2003. Andere maatregelen zijn de herinvoering van de dienstencheque voor schilder- en behangwerken en de verruiming van de renovatiepremies. Tot slot wil NACEBO dat er werk wordt gemaakt van de opwaardering van de schildersopleiding in het secundair onderwijs. De schilders-decorateurs menen dat de opleiding, wegens de moeilijkheidsgraad, eerder in het technisch dan in het beroepssecundair thuishoort. Op z'n minst zou het imago van het beroepssecundair onderwijs moeten verbeteren. Het is ook absoluut noodzakelijk dat in de opleiding voldoende aandacht gaat naar het opdoen van praktische werkervaring.
- Bouw & Wonen Partners:
