Aan het begin van vorige eeuw domineerden fabrieksschoorstenen het stadslandschap en vaak de horizon van het platteland. Ze toonden wáár mensen werkten, wáár goederen geproduceerd werden. Maar fabrieksschouwen worden steeds meer een zeldzaamheid. Moderne fabrieken hebben ze niet meer nodig. De oude schouwen verdwijnen samen met de historische bedrijven, of omdat onderhoud duur is en niemand er het nut van inziet. In de Rupelstreek, ooit een indrukwekkend schoorstenen-landschap blijven er ternauwernood een dozijn over. Het Noord-Franse Roubaix telde oorspronkelijk een 400-tal schouwen, nu resteren er nog een dertigtal.
Toch verandert er wat in de appreciatie van deze industriële symbolen. In Catalonië (waar de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie verbroederd is met haar Catalaanse zustervereniging) ontstaan steeds meer campagnes voor behoud en restauratie van de traditionele xemeneies. Het industriestadje Terrassa (vlakbij Barcelona) maakt er zelfs zijn handelsmerk van. In Nederland bestaat sedert 1997 een actieve Stichting Fabrieksschoorstenen (STIF), die zich inzet voor behoud en restauratie. Ook in Noord-Frankrijk wordt de aandacht gevestigd op de snel verdwijnende fabrieksschouwen. In opdracht van de Région Nord-Pas de Calais worden er thans alle fabrieksschoorstenen geïnventariseerd met de bedoeling - op termijn - een behoudspolitiek voor deze monumenten te ontwikkelen.
In 2004 (het jaar van 'Rijsel Culturele Hoofdstad') organiseerden een aantal Franse organisaties een manifestatie rond de schouwen van Roubaix, les totems roubaisiens. De schouwen waren een aanleiding om respect en eer te betonen voor de textielarbeiders van de stad. Dit evenement kreeg zoveel weerklank dat besloten werd om voortaan jaarlijks, op 1 mei, een actie op te zetten om het belang de fabrieksschouwen in de aandacht te brengen, en om aldus de herinnering hoog te houden van de arbeid van mannen en vrouwen in het verleden.
Op die wijze ontstond het project Les Beffrois du Travail - de ‘Belforten van de Arbeid’
Op 1 mei 2007 werden als eerste test activiteiten georganiseerd rond de schouwen van Fourmies (nabij het Waalse Chimay) en in Mortagne du Nord (nabij Valenciennes). In Fourmies was de schouw van de oude spinnerij Prouvost-Masurel aan de eer. In Mortagne ging het om de schouw van de oude steenbakkerij.
In Belle (Bailleul, net over de grens nabij Ieper) ging het om de schouw van de textielfabriek 'Hié' die reeds meer dan 20 jaar gesloten is.
Na gesprekken met de Franse organisatoren besliste de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie vzw om deze actie in 2008 ook in Vlaanderen te organiseren, samen met en op dezelfde dag als in Frans-Vlaanderen. Onlangs kwamen belangstellenden (waaronder enkele schoorsteen-eigenaars) in Wevelgem samen om de mogelijkheid te prospecteren - en daar kon men concluderen dat op 1 mei 2008 een tiental schoorstenen, verspreid over alle Vlaamse provincies, door allerhande activiteiten in de aandacht kunnen geplaatst worden.
Er kunnen er echter nog aan toegevoegd worden, zodat ook in Vlaanderen 1 mei 2008 een dag van de Belforten van de Arbeid zal zijn.
Aan deze actie gaat echter ook - net zoals bij onze Franse collega's - een inventarisatiecampagne van fabrieksschoorstenen vooraf. Via een steekkaart en oproepen tot medewerking wordt beroep gedaan op het ruime publiek om de campagne een handje toe te steken, en om op die wijze er voor te helpen zorgen dat deze (laatste) symbolen van het industrieel verleden niet meer verloren gaan.
Om deze campagne te ondersteunen opende de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie een aantal webpagina's binnen zijn website, waar men nu reeds praktische informatie vindt, de inventarissteekkaart, een reeks links naar andere webpagina's, en waarop de geïnventariseerde fabrieksschoorstenen zullen voorgesteld worden. Deze webpagina's zullen in de loop van volgende weken en maanden verder aangevuld worden met de binnenlopende informatie.
Deze webpagina's gewijd aan de 'Belforten van de Arbeid' bereikt men vanaf de toegangspagina www.vvia.be - vervolgens doorklikken naar de inhoudspagina en het desbetreffende hoofdstuk.
