Woningen Berlage voor studenten en jongeren

Drie verloederde bouwblokken van de fameuze architect H.P. Berlage in het hart van de Amsterdamse Indische Buurt krijgen een nieuwe toekomst. De woningen worden geschikt gemaakt voor bewoning door studenten en jongeren.

Woningbouwcorporatie Ymere verwacht nog dit jaar de start van het herstel van de oorspronkelijke details van drie verloederde bouwblokken van architect H.P. Berlage in het hart van de Amsterdamse Indische Buurt.

De kleine tweehonderd woningen hebben een bewogen tijd achter de rug. In de jaren negentig van de vorige eeuw meende het toenmalige Woningbedrijf Amsterdam de drie bouwblokken aan de rand van het Javaplein geschikt te kunnen maken voor inbouw van een supermarkt. Die plannen bleken te ingewikkeld en te duur.
Daarna stelde stadsdeel Zeeburg voor de panden te slopen voor de komst van een geheel nieuw stadshart. Maar dat was tegen het zere been van architectuurliefhebbers. Architecten en politici streden fel voor de nalatenschap van de beroemde architect. Met als gevolg dat de panden – hoe onbruikbaar ook voor bewoning volgens hedendaagse maatstaven – na onderzoek door de rijksbouwmeester persoonlijk werden voorzien van het predikaat: Rijksmonument.

Noviteit
Of Berlage zelf betrokken is geweest bij het ontwerp van de woningen negentig jaar geleden, projectleider M. Veldman van Ymere Ontwikkeling durft het niet te zeggen. Berlages bureau introduceerde indertijd wel een noviteit. Voor het eerst kregen Amsterdamse sociale huurwoningen aparte slaapvertrekken in plaats van de gebruikelijke alkoof. De woningen telden op een oppervlakte van 40 vierkante meter een woonkamer, drie slaapkamers en een spoelhok. Alle woningen werden gegroepeerd rond een binnentuin in het hart van elk van de drie gebouwen.
De grootste ingreep dateert uit begin jaren zeventig. Als voorbeeldproject voor de renovatie van vooroorlogse wijken werd een van de slaapkamers opgeofferd voor de bouw van een keuken en kreeg het spoelhok het karakter van douchecabine.
Die verbouwing heeft volgens Veldman het karakter van woningen geen goed gedaan. “Bij die ingreep zijn nogal wat details uit het ontwerp van Berlage verdwenen of aangetast. Het subtiele karakter van de entrees ging verloren. De poorten naar de binnentuinen kregen een andere bestemming. Trappenhuizen werden gewijzigd. Rond de tuintjes op de hoeken stonden vanaf die tijd onooglijke hekjes. Wij hebben architect Hoogeveen uit Amstelveen gevraagd op dergelijke onderdelen de oorspronkelijke details zoveel mogelijk terug te brengen”, zo verklaart Veldman.
Verder worden de woningen door het architectenbureau aangepast aan hedendaagse eisen. “Lange tijd hebben we gedacht woningen te kunnen samenvoegen, maar dat blijkt niet goed inpasbaar. We handhaven de oorspronkelijke structuur. Maar wie wil er in zo’n klein huisje wonen? Een bestemming voor jongeren en studenten ligt dan voor de hand. Bij die groepen is de woningnood hoog. Hun komst kan bovendien een bijdrage leveren aan verbetering van de Indische Buurt.”

Ouders
Om de operatie financieel haalbaar te maken, verkoopt Ymere een van blokken voor een prijs van veelal minder dan 100.000 euro per woning. Veldman verwacht daarvoor veel belangstelling van ouders die voor hun studerende kind een woning willen aanschaffen. Het kleinste blok houdt zijn sociale status en het derde woongebouw wordt geschikt gemaakt voor verhuur per kamer. Per etage is er rond een gemeenschappelijke keuken en badkamer plaats voor vier kamers. Voor de 128 bewoners verrijst in de binnentuin een fietsenstalling.
De verbouwing neemt ongeveer een jaar in beslag. Aannemingsbedrijf Slokker uit Almere zal de klus uitvoeren. Het wachten is op de onherroepelijke monumentenvergunning. “De strijd spitst zich toe op het vervangen van ramen en kozijnen. De Rijksdienst voor de Monumentenzorg kiest voor inpassing van dubbele ramen binnen de oude kozijnen. De kosten daarvan zijn extreem hoog. Bovendien is de staat van de kozijnen slecht.
Ymere heeft steun gekregen van het gemeentelijke monumentenbureau om alles te vervangen. Het stadsdeel heeft vervolgens de wens van de Rijksdienst genegeerd. Tegen die keuze is door bezorgde burgers bezwaar gemaakt. Die kwestie moet eerst zijn afronding krijgen.”