Al zo’n 20 jaar verschijnen er in de bouw rapporten met als boodschap de bouw moet om. Daarbij werd gewezen op de knelpunten aan de vraagzijde: oplossingen onvoldoende afgestemd op de behoefte, lange en weinig flexibele processen, veel rompslomp, tegenvallende kwaliteit, de almaar stijgende prijzen en vooral de onzekerheid. Maar ook de problemen aan de aanbodzijde bleven al die tijd hetzelfde: eenzijdige selectie op prijs, een slechte afstemming van ontwerp, bouw en beheer, hoge faalkosten met weinig leereffecten, matige arbeidsomstandigheden met een dreigend arbeidstekort, een steeds ongunstiger imago en vooral een beperkt rendement en groeimogelijkheden. Steeds werden deze studies gevolgd door initiatieven om de knelpunten aan te pakken. Maar ook bleek na verloop van tijd dat hun effecten beperkt waren en door hun schaduwzijden ook tijdelijk waren, zeker als de vraag naar bouwproductie weer toenam. Het is een bijzonder verschijnsel dat in een marktsituatie vraag én aanbodzijde langdurig ontevreden zijn.
Ervaring uit andere sectoren leert dat in zo’n situatie niet meer volstaan kan worden met het verbeteren van de bestaande manier van werken. Er is een breuk nodig met het bestaande denkkader. Die breuk blijkt inmiddels spontaan door zo’n 250 bedrijven (ca. 1% van het bouwvolume) te zijn gemaakt. Zij bieden klanten keuze uit oplossingen, in plaats van Capaciteit, om samen tot oplossingen te komen. Die oplossingen zijn in eerste instantie ontwikkeld voor een doelgroep, maar voldoende open of conceptueel om per klant tot maatwerk te komen. Die bedrijven zijn zeer succesvol maar lopen ook tegen problemen aan die ze alleen met elkaar en met steun van maatschappelijke organisaties aan kunnen pakken. Daarom hebben ze besloten tot het oprichten van een netwerk: het Netwerk Conceptueel Bouwen.
Het netwerk is afgelopen maand gestart met ca. 15 leden en ca. 30 aspirant leden. Leden komen uit alle segmenten van de markt (zowel GWW als B&U) en uit alle delen van de bouwkolom: zowel ontwikkelaars/corporaties, architecten, bouwers als toeleverende industrie zijn lid. Leden zijn onder meer Estrade projecten, de Bouwhulp Groep, BAM Woningbouw, Lafarge Dakproducten en BetonSon. Het netwerk krijgt warme steun van de Regieraad, PSIBouw en verschillende kennisinstellingen. De belangrijkste onderwerpen waar dit jaar aan wordt gewerkt, zijn het vermarkten en verkopen van concepten, het aanpassen van je organisatie aan het werken met concepten en het aanpakken van de onbekendheid van het fenomeen Conceptueel Bouwen.
Gedurende drie bijeenkomsten dit jaar (14 juni, 20 september en 29 november) worden deze thema’s aangepakt door praktijkervaringen met elkaar uit te wisselen en te verbinden met inzichten uit andere sectoren. Naast netwerkbijeenkomsten ligt het accent op een website die al het CB-aanbod in beeld brengt (www.conceptueelbouwen.nl in de lucht vanaf eind april) en op pilots om CB te verbeteren.
Ook staan er nieuwe wervingsbijeenkomsten gepland: de eerste is op 31 mei aanstaande
Nieuw denkkader biedt duurzame cultuuromslag
Tegelijk met het ontstaan van de nieuwe praktijk is de afgelopen jaren ook gewerkt aan het nieuwe denkkader. Dit kader verklaart de knelpunten waar de sector nu al zo lang mee worstelt uit het marktmodel dat in de bouw als normaal geldt. In dit model wordt het initiatief tot een bouwwerk genomen door de ‘klant’. Er komt een project op gang waarin een unieke combinatie van partijen ontstaat die een unieke oplossing bedenken en maken. In de pre-industriële tijd was dit manier waarop de meeste producten tot stand kwamen. Door de enorme differentiatie die er is ontstaan in behoeften, oplossingsmogelijkheden en disciplines, is het vinden van de beste oplossing echter steeds complexer geworden. Onder meer door integratie van ontwerp, uitvoering en beheer, door inzet van managementsystemen, door andere contractvormen en door inzet van ICT wordt geprobeerd die complexiteit te beheersen. Het nieuwe denkraam zoekt de oplossing in een ander marktmodel. Nieuwe gebieden en bouwwerken laten ontstaan door klanten te laten kiezen uit de hen meest wenselijk lijkende oplossingen. Door projectonafhankelijk oplossingen te bedenken krijgt men die kans die zeer goed uit te werken. Aanbieders maken zelf vooraf keuzes waardoor de opgave eenvoudiger en makkelijker te beheersen wordt. Per project kan de aandacht zich richten op de gewenste afwijkingen: ‘maatwerk confectie’. Daarmee is tevens aangeven dat deze marktbenadering niet voor alle projecten geschikt is. Opdrachtgevers die exclusiviteit verlangen en daar ook het geld en de tijd voor hebben, ook als het wat tegenvalt, (‘haute couture’) zijn beter uit in het klassiek marktmodel. Maar zeker 80% van wat er gemaakt wordt, valt niet in die categorie. En dat maakt duidelijk wat een grote markt er voor Conceptueel Bouwen open ligt.
Vraaggestuurd en consumentgericht aanbod
Het aanbod van concepten is ontwikkeld op basis van kennis van de gekozen doelgroep. Om aan te sluiten bij de vraag is dus projectonafhankelijk door onderzoek bepaald wat de behoefte is. Ook de variatie daarbinnen is bekeken om consumentgericht tot maatwerk te kunnen komen. Het koopproces voor de klant verandert enorm. Het accent komt te liggen op het kiezen van het beste concept. Is dat gekozen, dan is het invullen van het maatwerk snel gebeurd en kan de productie starten. Snelheid (reductie van totale procestijd van 50% is mogelijk) en minder rompslomp voor de klant zijn dus belangrijke waarden.
Meer zekerheid en reductie (faal)kosten
Belangrijker waarden zijn echter meer zekerheid en een gunstiger prijs-kwaliteitverhouding. Doordat een groot deel van het project projectonafhankelijk is uitgewerkt en uitgetest, is er veel minder kans op fouten. Bovendien is ieder project weer een leerobject voor het volgende. Die projectonafhankelijke uitwerking gebeurt samen met alle bedrijven die bij een project betrokken zijn. Door hun duurzame samenwerking kan de klant op meerdere aspecten (budget, kwaliteit, tijd) garantie krijgen, aangeboden vanuit één ‘loket’. De rationalisatie die deze manier van werken oplevert, leidt tot kostenreducties die in de praktijk kunnen oplopen tot boven 20%.
Meest gelezen
- Bouw & Wonen Partners:
