Staal belangrijk bij winnende projecten architectuurprijzen

Staal is een belangrijk onderdeel van projecten die onlangs een prestigieuze prijs hebben gewonnen. Te denken valt aan Windesheim Gebouw X, Groot Klimmendaal en Het Kraanspoor. Opmerkelijk is wel dat Het Kraanspoor de MIPIM award heeft gewonnen, gekozen door vastgoedbeleggers, maar dat opdrachtgevers in zijn algemeenheid staal niet direct associëren met esthetica. Dit blijkt namelijk uit onderzoek uitgevoerd door USP Marketing Consultancy in opdracht van de Staal Federatie Nederland en Tata Steel Bouw. Deze bevinding, samen met andere, heeft de gehele staalbranche doen besluiten staal meer te gaan promoten, waarbij wij nu ingaan op het aspect esthetica.

Awardwinnende projecten in staal

Er zijn veel prijzen in de architectuur, nationaal en internationaal. Wat veel opdrachtgevers echter niet weten, in tegenstelling tot de ontwerpende en construerende partijen, is dat staal een belangrijke rol speelt bij recente prijswinnaars. Een recente prijswinnaar is bijvoorbeeld Windesheim Gebouw X. Dit project is als winnaar uit de bus gekomen bij de BNA Gebouw van het Jaar 2011 verkiezing. Uit het juryrapport is onder andere op te lezen: “De architectuur van Gebouw X vormt een duidelijke breuk met de bestaande bebouwing op de campus. Het gebouw is krachtig, eenduidig en helder van opzet met een moderne uitstraling en hoogwaardige detaillering en materialisatie.” Verder rept de jury over “… het slimme materiaalgebruik in combinatie met de flexibele en compacte opzet van Gebouw X maakt het een zeer duurzaam gebouw …”. Windesheim Gebouw X combineert een betonnen constructie met staal voor de esthetische elementen (atrium en gevel).

Een andere recente winnaar van de verkiezing ‘BNA Gebouw van het Jaar’ is Groot Klimmendaal. Dit project won in 2010 de prijs en uit het juryrapport blijkt dat de voordelen van staal goed zijn benut: “…Het gebouw heeft een minimale voetafdruk in het landschap en waaiert naar boven toe uit. Door grote gaten komt daglicht in het hart van het dertig meter brede gebouw en worden de verdiepingen ruimtelijk met elkaar verbonden. De gevels zijn bekleed met bruin geanodiseerd aluminium, zodat ze opgaan in het boslandschap. …”. Dit is een mooi voorbeeld van 'de onzichtbare esthetische kracht van bouwmateriaal staal'.

Een ander goed voorbeeld van een project in staal dat diverse prijzen heeft gewonnen is Het Kraanspoor in Amsterdam. Dit project heeft de afgelopen jaren verschillende nominaties en prijzen in de wacht gesleept. Prijzen zijn bijvoorbeeld de MIPIM Green Building Award + Special Jury Award en ULI Global Award of Excellence. Met name de MIPIM is een prestigieuze prijs, aangezien dit de grootste beurs is in Europa voor professioneel vastgoed. Het bijzondere aan deze prijs is dat het is toegekend door vastgoedbeleggers. Dit is een partij die, zeker in Nederland, minder goed op de hoogte is van de voordelen van staal.

Esthetica en staal nog niet onlosmakelijk verbonden Staal is in veel projecten in combinatie met beton uitgevoerd en is als zodanig aan de buitenkant minder prominent aanwezig. Bij de meerderheid van de projecten wordt hierdoor de associatie staal – esthetica minder snel gelegd. Een recent voorbeeld waarbij staal wel als esthetisch zichtbaar element is ingezet, is Het Kraanspoor in Amsterdam. Dat eerder genoemde projecten een prijs hebben gewonnen biedt dus een mooi referentiekader voor de staalbranche om opdrachtgevers te overtuigen van staal in combinatie met esthetica. Op dit moment heeft staal in Nederland een veel kleiner marktaandeel, in met name de utiliteitsbouw, dan in bijvoorbeeld Engeland. Bij de ontwerpende partijen (architecten en constructeurs) zijn de voordelen van staal zeer bekend, maar bij de opdrachtgevers is dit tot op heden nog niet het geval. Uit onderzoek van USP Marketing Consultancy is gebleken dat slechts 8% van de opdrachtgevende partijen esthetica als voordeel ziet van staal. Een even groot deel ziet het zelfs als nadeel van staal. De opdrachtgevers associëren staal voornamelijk met sterke constructies, duurzaamheid en snelle bouwtijd.

Staal als bouwmateriaal van de toekomst

Zoals eerder in dit artikel al genoemd, is staal nog niet zo wijdverbreid als in andere Europese landen. Hoog tijd dus voor de Nederlandse staalsector om hier verandering in aan te brengen. Daarom hebben diverse partijen uit deze sector het initiatief gevat om het gebruik van staal gezamenlijk te gaan promoten. Een eerste stap is het onder de aandacht brengen van de vele voordelen die staal biedt, zeker in het licht van de toekomstige uitdagingen waar de bouw voor staat: binnenstedelijk bouwen, duurzaam bouwen (Windesheim Gebouw X) en flexibel bouwen. Op al deze ontwikkelingen heeft staal een perfect antwoord, waarmee het richting de opdrachtgevers een duidelijk verhaal heeft om gebouwen in staal te bouwen. Het juryrapport van de BNA Gebouw van het Jaar 2011 heeft deze antwoorden al duidelijk verwoord.